ေဆးေက်ာင္းမွာ တိရစၧာန္မ်ား ေသဆံုးျခင္း

(ေဒါက္တာ လႊမ္းမုိးဟန္)

ကြၽန္ေတာ္တို႔ငယ္ငယ္ ေဆးေက်ာင္း တက္စဥ္က ဇီဝကမၼ လက္ေတြ႕ သင္ခန္းစာမ်ားမွာ ဖားႏွင့္ ဝက္ကေလး မ်ားကို ခြဲစိတ္ၿပီး ေသြးေၾကာေလး ေတြကို ရွာခဲ့ရဖူးသည္။ ေသြးေၾကာေလး ေတြကို ေတြ႕ၿပီဆိုလွ်င္ အပ္ခ်ည္ႀကိဳးေလး ႏွင့္ခ်ည္ၿပီး အဘယ္ေသြးေၾကာ ျဖစ္ေၾကာင္း စာတန္းထိုး ေပးရသည္။ ထိုေလ့က်င့္ခန္း မ်ားက ကြယ္လြန္ၿပီး လူ႔ကိုယ္ ခႏၶာအစစ္ (Cadaver) ကိုလက္ေတြ႕ခြဲစိတ္ ရသည့္ ခႏၶာေဗဒ သင္ခန္းစာမ်ားမွာ အလြန္ အေထာက္အကူ ျပဳပါသည္။ မၾကာခင္ မွာေတာ့ ထုိကဲ့သုိ႔ တိရစၧာန္ မ်ားႏွင့္ လက္ေတြ႕ခြဲစိတ ္ရသည့္ သင္ခန္းစာမ်ားက ေပ်ာက္ကြယ္ သြားပါေတာ့မည္။

၂ဝ၁၆ ေမလမွာ ခြဲစိတ္ကုသ ေလ့က်င့္မႈမ်ား အတြက္ ဝက္ကေလးမ်ား အသံုးျပဳ ေနျခင္းကို ရပ္ဆိုင္းေတာ့မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ဂြၽန္ေဟာ့ပ္ကင္း ေဆးတကၠသိုလ္မွ ေၾကညာခဲ့ ပါသည္။ သမုိင္းကို ျပန္ၾကည့္လိုက္မည္ ဆိုလွ်င္ ၁၈၉၅ ခုႏွစ္မွာ ဝီလီယံေဟာစတတ္ အမည္ရ နာမည္ေက်ာ္ ခြဲစိတ္ ဆရာဝန္ႀကီးက ဝက္ကေလးမ်ားႏွင့္ ခြဲစိတ္ကုသမႈ ေလ့က်င့္ျခင္းကုိ အစပ်ိဳးခဲ့သည္။ သက္ရွိ တိရစၧာန္ေလး  မ်ားကို ေဆးပညာ သင္ၾကားေရး အေထာက္အကူ ပစၥည္း မ်ားအျဖစ္ အသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းေထာင္ ႏွင့္ခ်ီ၍ ၾကာျမင့္ခဲ့ပါၿပီ။ ဒီကေန႔မွာေတာ့ အေမရိကန္ ေဆးတကၠသိုလ္ မ်ားအားလံုး၏ ဘြဲ႕ႀကိဳ သင္႐ိုးၫႊန္းတမ္း မ်ားမွာ တိရစၧာန္မ်ား အသံုးျပဳ ေလ့က်င့္ျခင္းကုိ ပယ္ဖ်က္လိုက္ ၾကပါၿပီ။

၂ဝ ရာစုအလယ္ပိုင္းက အေမရိကန္ ေဆးတကၠသိုလ္ မ်ားအားလံုး လိုလိုမွာ သက္ရွိတိရစၧာန္မ်ား အသံုးျပဳ၍ ေဆးပညာ လက္ေတြ႕ သင္ၾကားမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္က ေကာက္ယူခဲ့သည့္ စစ္တမ္းတစ္ခုတြင္ အေမရိကန္ ဆရာ၀န္မ်ား၏ ၉၀ ရာခုိင္ႏႈန္းက တိရစၧာန္မ်ား အသံုးျပဳျခင္းသည္ ေဆးပညာ သင္ၾကားေရး အတြက္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ေၾကာင္း သေဘာတူခဲ့ ၾကသည္။ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္မွာလည္း အေမရိကန္ ေဆးတကၠသိုလ္မ်ား အစည္းအ႐ံုးက ေဆးပညာ သင္ၾကားေရးမွာ တိရစၧာန္မ်ား အသံုးျပဳ သင္ၾကားျခင္းကို ေထာက္ခံေၾကာင္း သုေတသန စစ္တမ္း အရ သိၾကရသည္။ သို႔ေပမယ့္ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္အတြင္း အေမရိကန္ ေဆးေက်ာင္းမ်ား၏ ၉ဝ ရာခုိင္ႏႈန္း ေက်ာ္မွာ တိရစၧာန္မ်ား အသံုးျပဳသင္ၾကား ခဲ့ၾကရာမွ ၂ဝဝ၁ ခုႏွစ္ ေရာက္လာသည့္ အခါ ေဆးေက်ာင္းမ်ား၏ ၃၂ ရာခုိင္ႏႈန္း မွာသာလွ်င္ တိရစၧာန္မ်ားကို အသံုးျပဳ ေနၾကေၾကာင္း ေတြ႕ၾကရသည္။

အမွန္ေတာ့ တိရစၧာန္မ်ားကို သုေတသန လုပ္ငန္းမ်ား၌ အသံုးျပဳျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္ကို ၁၈၈၃ ခုႏွစ္ဝန္းက်င္ ကပင္ တိရစၧာန္မ်ားအား သုေတသန အလုိ႔ငွာ အသံုးျပဳျခင္းမွ ကာကြယ္ေရးအဖြဲ႕ (Antivivisectionist) လႈပ္ရွားမႈမ်ား စတင္ေပၚေပါက္ လာခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ၂ဝ ရာစု အေစာပိုင္းမွာ ထိုလႈပ္ရွားမႈေတြ အင္အား နည္းသြားသည္ ဆိုေပမယ့္ တစ္ဦး တစ္ေယာက္ခ်င္း အလိုက္ ကန္႔ကြက္ လႈပ္ရွားမႈ ေလးေတြေတာ့ ရွိေနပါေသးသည္။

ထိုသို႔ေသာ လႈပ္ရွားမႈမ်ားေၾကာင့္ ေဆးသုေတသနႏွင့္ ေဆးပညာ သင္ၾကားေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားမွာ အသံုးျပဳမည့္ တိရစၧာန္မ်ား၏ အေရးကိစၥကို အေမရိကန္ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရး ဌာနႏွင့္ စိုက္ပ်ဳိးေရး ဌာနတို႔မွ ပူးတြဲတာဝန္ ယူ ေဆာင္ရြက္ လာၾကရပါသည္။ ယေန႔အခ်ိန္မွာ တိရစာၧ န္မ်ားကို ေဆးသုေတသန လုပ္ငန္းမွာ အသံုးျပဳ ေတာ့မည္ဆိုလွ်င္ သက္ဆိုင္ရာ ေဆးတကၠသိုလ္မွ ဖြဲ႕စည္းထားသည့္ တိရစၧာန္ ေစာင့္ေရွာက္ေရး ေကာ္မတီကုိ တင္ျပဖို႔ လိုလာသည္။ R သံုးလံုး စီမံခ်က္ ဆြဲရသည္။ ပထမ R တစ္လံုးက Reduction ၊ သုေတသနမွာ အသံုးျပဳမည့္ တိရစာၧ န္ ေကာင္ေရကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေလွ်ာ့ရမည္။ ဒုတိယ R က Refinement ၊ စမ္းသပ္ခံရမည့္ တိရစၧာန္ မ်ား၏ ခံစားရ လတၱံေသာ ေဝဒနာ၊ နာက်င္မႈကို အနည္းဆံုး ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပး ရမည္။ တတိယ R ကေတာ့ Replacement ၊ တိရစာၧ န္မ်ား အသံုးျပဳမည့္ အစား ျဖစ္ႏုိင္ေျခရွိ သမွ်ေသာ အျခားေသာ နည္းလမ္းမ်ား ျဖင့္ အစားထိုးႏိုင္ေရး အတတ္ႏိုင္ဆံုး ႀကိဳးစားရမည္ ဟူေသာ R သံုးလံုး စီမံခ်က္ျဖစ္သည္။

တာဝန္သိတတ္မႈ ေဆးပညာ ေကာ္မတီ ynmaumfrwD(Committee for Responsible Medicine) ဆိုသည့္ တိရစၧာန္ ေစာင့္ေရွာက္ေရး အဖြဲ႕ႀကီးမွာ ဆရာဝန္ ၈ ရာခုိင္ႏႈန္းပါသည္။ တစ္ႏွစ္ပ်မ္းမွ် ရန္ပံုေငြက အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၁ဝ သန္းခန္႔ ရွိသည္။ ယခုအခါ ထိုအဖြဲ႕ႀကီးက ႀကီးမွဴးလ်က္ ေဆးေက်ာင္းမ်ားမွာ တိရစၧာန္ အသံုးျပဳသင္ၾကားျခင္း ကုိ လံုး၀ ရပ္ဆိုင္းဖို႔ ေဆာင္ရြက္လ်က္ ရွိသည္။

ထိုအဖြဲ႕ႀကီးေတြ အဓိကဆႏၵျပ ၾကသည့္ ေနရာက ခြဲစိတ္ကုသမႈမ်ားကို ေလ့က်င့္ေပးသည့္ သင္ခန္းစာမ်ား ျဖစ္သည္။ ဝက္ကေလးမ်ားကို အရွင္ခြဲစိတ္ တာမ်ဳိးလည္း ရွိသည္။ ဝက္အဂၤါ အစိတ္အပိုင္းမ်ား အသံုးျပဳ ေလ့က်င့္ တာမ်ဳိးလည္း ရွိသည္။ သက္ရွိတိရစၧာန္ မ်ားကိုအသံုးျပဳ ခြဲစိတ္ရျခင္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ထဲမွာ ေဆးေက်ာင္းသား ေတြကို သက္ရွိသတၱဝါ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ ခြဲစိတ္ေနရျခင္း ဟူသည့္ တာဝန္ယူတတ္မႈ၊ တာဝန္သိတတ္မႈ၊ စိတ္ခံစားမႈ မ်ဳိးကို ရေစခ်င္တာလည္း ပါသည္။ ခြဲစိတ္မႈ လုပ္ငန္းစဥ္ အတြင္း ႀကံဳေတြ႕ ရႏိုင္သည့္ ျပႆနာမ်ားကို ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္း တတ္ေစဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ တစ္ခုလည္းပါသည္။ သင္႐ိုးၫႊန္းတမ္း တစ္ခုမွာဆိုလွ်င္ ေဆးေက်ာင္းသား ေတြကို အုပ္စုေလးေတြ ခြဲေပးၿပီး ဝက္ကေလး ေတြကို ေမ့ေဆးေပး၊ အသက္႐ွဴပိုက္ ထည့္ၿပီး ေလ့က်င့္ရတာမ်ဳိး ေတြလည္း ပါသည္။ တကယ့္လူေတြကို ခြဲစိတ္သည့္ အတိုင္း ဝက္ကေလး ေတြကို ပိုးသတ္ေဆးျဖင့္ ေဆးေၾကာရသည္။ 

မခြဲခင္ ျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္ၿပီး ေလ့က်င့္ရသည္။ ခြဲစိတ္မႈ အႀကီးႀကီးေတြကို ဆရာမ်ား၏ ႀကီးၾကပ္မႈျဖင့္ ဝက္အရွင္ေလး မ်ားျဖင့္ ေလ့က်င့္ၾက ရသည္။ ထိုေလ့က်င့္မႈမ်ားမွ အက်ဳိးေက်းဇူး အမ်ားႀကီး ရတာေတာ့ ေသခ်ာပါသည္။ ေဆးေက်ာင္းသားမ်ား အေနျဖင့္ အခ်င္းခ်င္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ တတ္သြားသည္။ ျပႆနာကို ေျဖရွင္းတတ္ သြားသည္။ ဖိအားမ်ားသည့္ ခြဲစိတ္ခန္း ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေနတတ္ သြားသည္။ ခြဲစိတ္ေနရင္း ေသြးေၾကာေတြ ေပါက္သြားသည့္ အခါ ေသြးတိတ္ေအာင္ လုပ္တတ္ သြားသည္။ ခြဲစိတ္မႈ ေအာင္ျမင္ တာလည္းရွိ၊ မေအာင္ျမင္ တာလည္း ရွိသည္။ ခြဲစိတ္မႈေတြ ၿပီးသည့္အခါ ဆရာေတြက ေက်ာင္းသားေတြ အားလံုးကို အားနည္းခ်က္၊ အားသာခ်က္ေတြ ျပန္လည္ ရွင္းျပၿပီး သင္ခန္းစာ ပို႔ခ်မႈေတြ လုပ္ၾကသည္။

၂ဝ၁၁၊ ၂ဝ၁၃ႏွင့္ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္တုိ႔မွာ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ စစ္တမ္းမ်ားအရ ေဆးေက်ာင္းသား မ်ား၏ ၉ဝ ရာခုိင္ႏႈန္း မွာ တိရစၧာန္မ်ားျဖင့္ လက္ေတြ႕ သင္ၾကားျခင္းကုိ တန္ဖုိးရွိသည့္ သင္ခန္းစာအျဖစ္ ေထာက္ခံခဲ့ ၾကသည္။ ၈၈ ရာခုိင္ႏႈန္းက ထိုသင္ခန္းစာ မ်ားသည္ အျခားေနရာမွာ မရရွိႏိုင္သည့္ သင္ခန္းစာမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း ေထာက္ခံၾကသည္။ ဘြဲ႕ရခါစ ဆရာဝန္ေပါက္စ အမ်ားစုကေတာ့ ထိုလက္ေတြ႕ သင္ခန္းစာမ်ားမွာ ေနာင္တစ္ခ်ိန္ သူတို႔ ေရြးခ်ယ္မည့္ အထူးကု ဘာသာရပ္အေပၚ မ်ားစြာလႊမ္းမုိးမႈပင္ ရွိေၾကာင္း ေထာက္ခံထားၾက ပါသည္။

တိရစၧာန္အစစ္မ်ားကို အသံုးမျပဳရသည့္ အခါ ပံုစံတူအတုမ်ား Simulation ျဖင့္ သင္ၾကားဖို႔ ႀကိဳးစားလာ ၾကသည္။ အမွန္ေတာ့ ထို Simulation နည္းလမ္းမ်ားကို ေဆးပညာ သင္ၾကားေရးမွာ အသံုးျပဳလာခဲ့ ၾကတာလြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း ၅ဝ ခန္႔ ကတည္းကပါ။ ၁၉၆ဝ ျပည့္လြန္ႏွစ္ မ်ားမွာ ဇီဝကမၼ ဘာသာရပ ္သင္ၾကားေရး နည္းစနစ္ မ်ား၌ Simulation နည္းလမ္းမ်ားကို စတင္အသံုးျပဳ ခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၇ဝ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ား ေရာက္ေတာ့ ေမ့ေဆး ပညာရပ္ႏွင့္ အေရးေပၚ ကုသပညာရပ္ မ်ားမွာပါ သံုးစြဲ လာခဲ့ၾကသည္။ ထိုနည္းလမ္းေတြ အဆင့္ျမင့္လာသည့္ အခါ တိရစာၧ န္မ်ားကုိ အစားထိုး လာႏိုင္လိမ့္မည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကသည္။ ပါးစပ္မွတစ္ဆင့္ ေလ႐ွဴပိုက္ ထည့္သည့္ သင္ခန္းစာကို အ႐ုပ္ျဖင့္ ေလ့က်င့္လို႔ ရလာသည္။ ႏွလံုးႏိႈးဆြ အသက္ကယ္ျခင္းကို Simulation နည္းပညာျဖင့္ လက္ေတြ႕ေလ့က်င့္ လာႏိုင္တာမ်ဳိးေတြ ရွိလာသည္။

တိရစၧာန္အေျချပဳ သင္ၾကားေရးစနစ္ႏွင့္ Simulation အေျချပဳသင္ၾကားေရး စနစ္တို႔ကို ႏိႈင္းယွဥ္ၿပီး သုေတသနျပဳထာ းတာေတြလည္း ရွိသည္။ ထိုေတြ႕ရွိခ်က္ မ်ားအရေတာ့ ထိုသင္ၾကားေရး စနစ္ႏွစ္ခု၏ ရလဒ္မွာ ကြာဟခ်က္ သိပ္မရွိဟု ဆိုပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ သက္ရွိတို႔၏ ခႏၶာေဗဒ ဖြဲ႕စည္းပံုမွာ သဘာဝအတိုင္း ကြဲလြဲခ်က္ ဆိုတာမ်ဳိးေတြ ရွိတတ္သည္။ သက္ရွိသတၱဝါ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိး၏ ထိေတြ႕မႈအာ႐ံုကို Simulation နည္းပညာ အသံုးျပဳ အစားထိုး တည္ေဆာက္ ထားသည့္ သက္ရွိအတု စက္ကိရိယာ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ အစားထိုးႏိုင္ဖို႔ ဆိုသည္မွာ မလြယ္ကူပါ။ အေရးႀကီးသည့္ အခ်က္က သက္ရွိသတၱဝါ တစ္ေကာင္ကို ေလ့က်င့္ခြဲစိတ္ ေနရသည့္ အခ်ိန္မွာ ႀကံဳေတြ႕ေနရမည့္ တာဝန္ယူႏိုင္မႈ ခံစားခ်က္မ်ဳိးကို အစားထိုး Simulation စက္ကိရိယာ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ခြဲစိတ္ေနရခ်ိန္မွာ မရႏုိင္သည့္ အခ်က္ျဖစ္သည္။

ေနာက္ဆံုးတြင္ တိရစၧာန္ အရွင္မ်ားျဖင့္ ခဲြစိတ္မႈမ်ားသည္ ေဆးပညာ သင္ၾကားေရးမွာ မရွိမျဖစ္မလိုအပ္ ဟူေသာ အခ်က္ျဖင့္ ေဟာ့ပ္ကင္းေဆး႐ံု ၏ တိရစၧာန္ အရွင္ ခြဲစိတ္မႈမ်ားကို လံုးဝရပ္ဆိုင္း ခဲ့သည္။ ေနာက္သိပ္ မၾကာခင္မွာ တန္နက္ဆီ ေဆးေက်ာင္း အပါအဝင္ သင္႐ိုးညႊန္းတမ္း ထဲမွ တိရစၧာန္ျဖင့္ ခဲြစိတ္ ေလ့လာေန ၾကသည့္ ေဆးေက်ာင္းအားလံုး က တိရစၧာန္အရွင္ မ်ားျဖင့္ ေလ့လာခြဲစိတ္မႈကို ရပ္ဆိုင္း လိုက္သည္။

ဓေလ့ထံုးစံ အစဥ္အလာ တန္ဖိုးထားတတ္ ၾကသည့္ ဆရာ၀န္ႀကီး ေတြကေတာ့ တိရစၧာန္ျဖင့္ ခဲြစိတ္ ကုသျခင္း ကုိ အမွတ္ရခ်င္ ရေနမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ တိရစၧာန္ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ေရး အဖဲြ႕သားမ်ား အတြက္ ကေတာ့ ေအာင္ပဲြတစ္ရပ္ ျဖစ္ပါသည္။ တကယ္တမ္း က်ေတာ့ လူ႔ခႏၶာကိုယ္ အစစ္ကိုမကိုင္တြယ္ မခြဲစိတ္ခင္မွာ ပြဲမဝင္ခင္ ၊ အျပင္ကက်င္းပ ဆိုသလို တိရစာၧ န္မ်ားျဖင့္ စမ္းသပ္ခြဲစိတ္ ေလ့က်င့္ျခင္းက သဘာဝက်ပါသည္။ ေနာက္ပိုင္း ဆရာဝန္မ်ား ကေတာ့ ပထမဆံုးဓားကိုင္ၿပီး လက္ေတြ႕ ကြင္းဆင္းရာ ေလ့က်င့္ေရးကြင္း သည္ လူသားလူနာ စစ္စစ္မ်ားပင္ ျဖစ္ေပေတာ့မည္။ ၾကားခံ ေလ့က်င့္ေရးကြင္း မရွိေတာ့။ 

ဆရာဝန္ တစ္ဦးအတြက္ ပထမဆံုးလူနာ ဆိုတာေတာ့ ရွိၾကမွာပါ။ ခြဲစိတ္ဆရာဝန္ တစ္ဦး လက္ေသြးဖို႔ အတြက္ ပထမဆံုး အားစမ္းသည့္ ေနရာသည္ လူသားစစ္စစ္ တစ္ဦး ျဖစ္ကုိျဖစ္ေန ရေတာ့မည့္ အေျခအေနကို ေရာက္လာပါၿပီ။ Simulation စက္ကိရိယာ မ်ားမွမရ ရႏိုင္သည့္ သက္ရွိသတၱဝါ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ ထိေတြ႕ကိုင္တြယ္ ခံစားရွိႏိုင္ဖို႔ကို အဘယ္ေသာ သတၱဝါဆီက ရႏိုင္မည္ ဆိုသည္ကို ဆက္လက္ ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာၾကဖို႔ ျဖစ္ပါသည္။

ျမ၀တီေန႔စဥ္သတင္းစာ ၊ စာ(၇)