ေလးဖက္နာပုိး စစ္ျခင္း

ေလးဖက္နာပုိး စစ္ျခင္း

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

ASO စစ္တာကို ျမန္မာေတြ အလြယ္ေခၚေတာ့ ေလးဖက္နာပိုး တဲ့။ တကယ္က ပိုးကိုစစ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ အင္တီေဘာ္ဒီ ဓာတ္ကို စစ္တာ။ ေဆးစာလို ေရးေတာ့ ASO စစ္တာလို႕ အလြယ္ေခၚတယ္ ေရးတယ္။ ASO ဆိုတာ Anti-Streptolysin O ဆိုတာကို အတိုေကာက္ ေခၚေဝၚ တာပါ။ Streptolysin O ဆိုတဲ့ အင္တီဂ်င္ကို တုိက္တဲ့ အင္တီေဘာ္ဒီ ကို ASO လို႕ ေခၚပါတယ္။ ASO က ေလးဖက္နာ အဖ်ားေရာဂါ (Acute Rheumatic Fever) ရဲ႕ ၈၅ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ တက္ေန တတ္တယ္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ေလးဖက္နာပိုး ဝင္သူရဲ႕ ၁၅- ၂ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ASO Titer တက္မွာ မဟုတ္ဘူး။

ဆိုလိုခ်င္တာက ေလးဖက္နာ အဖ်ားရွိသူ ငါးေယာက္မွာ ေလးေယာက္ပဲ ASO တက္ေနတာ ေတြ႕ရပါမယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေျဖက ပံုမွန္ထဲ ေရာက္ေနရင္ ေတာင္ ေလးဖက္နာ အဖ်ားကို ပစ္ပယ္လို႔ မရႏိုင္ဘူး။ ေနာက္ၿပီး ေသြးစစ္တဲ့ အခ်ိန္လဲ အေရးႀကီး ပါတယ္။ ASO အင္တီေဘာ္ဒီ Streptococcus ပိုးဝင္ၿပီး တစ္ပတ္ေနရင္ စတက္တယ္။ ပိုးဝင္ၿပီး တစ္လၾကာတဲ့အခါ အျမင့္ဆုံး ေရာက္လာတယ္။ တစ္ခါတက္ၿပီး ၃-၆ လ ၾကာရင္ ပံုမွန္ Level အေျခကို ျပန္ေရာက္ သြားတယ္။ ေရာဂါပိုး ဝင္ဝင္ခ်င္း တက္မွာ မဟုတ္လို႔ (-) ဆိုရင္ ႏွစ္ပတ္ၾကာတဲ့ အခါ ထပ္စစ္သင့္တယ္။ ASO က ဘာေတြေျပာလဲ။

Titer တက္ေနရင္ အရင္က Streptococcal ပိုးဝင္ဖူးတယ္လို႕ သိရတယ္။ ASO က လည္ေခ်ာင္းပိုး ဝင္တဲ့အခါ အေရျပားပိုး ဝင္တာထက္ ပိုျမင့္ ေနတတ္တယ္။ ASO < 200 ဆိုရင္ ပံုမွန္လို႕ သတ္မွတ္တယ္။ ASO>200 ဆိုရင္ မ်ားတယ္ သတ္မွတ္တယ္။ ႏိုင္ငံ၊ အသက္အရြယ္ ေပၚလိုက္ၿပီး သတ္မွတ္ပံု မတူညီၾကဘူး။ လူႀကီးေတြမွာ ASO Titer> 250 Todd Unit  ရွိရင္မ်ားတယ္ သတ္မွတ္တယ္။ ငါးႏွစ္အထက္ ကေလးေတြ မွာ ASO Titer >333 Todd Unit ရွိရင္ မ်ားတယ္။

ေလးဖက္နာ (Rheumatic) ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို ေဆးပညာ ေဝါဟာရမွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေတြ႕ရပါတယ္။ ႐ူမက္တစ္ ဆိုတာ အေၾကာ၊ အဆစ္ ၊ ၾကြက္သား စတဲ့ တြယ္ဆက္ တစ္႐ွဴးေတြ ေရာင္ရမ္းမႈ ေၾကာင့္ နာက်င္ေစတဲ့ အျပင္ လႈပ္ရွားမႈကို ထိခိုက္ေစတဲ့ သေဘာမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ လႈပ္ရွား သြားလာမႈကို ကန္႕သတ္ ေပးတယ္။ ေဆးပညာမွာ Rheumatology ဆိုၿပီး သီးသန္႕ဘာသာရပ္ခြဲ ရွိေသးတယ္။ Autoimmune ေခၚတဲ့ ခုခံအား အခ်င္းခ်င္း ျပန္တိုက္တဲ့ ေရာဂါေတြကိုပါ ေလ့လာရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႐ူမက္တစ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေရာဂါေတြ မနည္းလွသလို စိတ္႐ႈပ္စရာလဲ ေကာင္းပါတယ္။ ေရာဂါေတ ြဘယ္လိုမ်ား ေပမယ့္ Rheumatic နဲ႕ပတ္သက္တဲ့ အဓိက အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ က တူညီၾကတယ္။

ပထမအခ်က္က နာက်င္မႈဟာ မၾကာခဏ ျပန္ျဖစ္တတ္တယ္။ ဒုတိယ အခ်က္က ကုသရ ခက္ခဲတတ္တယ္။ ႐ူမက္တစ္ ေခါင္းစဥ္ ေအာက္က ေရာဂါ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားမွာ ဒီအခ်က္ေတြ သြားတူတာ ေတြ႕ရတယ္။ ေနာက္သီအိုရီ တစ္ခုက Rheumatic ေရာဂါေတြဟာ ေလထု အေျပာင္းအလဲနဲ႕သက္ဆိုင္ ေနတတ္ ျပန္တယ္။ ပတ္ဝန္းက်င္ ႐ုတ္တရက္ ေအးလာ တဲ့အခါ ေလထုဖိအား ႐ုတ္တရက္ က်ဆင္း တာေၾကာင့္ ပိုမိုနာက်င္ လာတတ္တယ္။ အထူးသျဖင့္ မိုးတြင္းကာလ ေတြမွာ ပိုအျဖစ္ မ်ားတယ္။ လကၡဏာေတြ ကလဲ အေရးႀကီး ပါတယ္။

ေလးဖက္နာ နာမည္ခံထားတဲ့ ေရာဂါအမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ဒီထဲမွာ ေလးဖက္နာ အဖ်ားေရာဂါ (Acute Rheumatic Fever) ကေတာ့ တြယ္ဆက္ တစ္႐ွဴးေတြ ေရာင္ရမ္း ပ်က္စီးတဲ့ ေရာဂါတစ္မ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွလံုး၊ အဆစ္၊ ေသြးေၾကာေတြ ေရာင္ရမ္း ပ်က္စီးတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ အရင္က ဝင္လာတဲ့ Streptococcus ပိုးကို ခႏၶာကိုယ္က ျပန္လည္တံု႔ျပန္ တဲ့အခါ အဆိုပါ တစ္႐ွဴးေတြကိုပါ မွားယြင္း တိုက္ခိုက္မိလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ေလးဖက္နာပိုး စစ္တယ္ဆိုတာ ဒီအတြက္စစ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

အိမ္နီးခ်င္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံမွာ ASO စစ္ၿပီး ေလးဖက္နာေရာဂါ မဟုတ္ဘဲ မွားယြင္းၿပီး ေရာဂါအမည္ တပ္တာမ်ဳိး ၆၄ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလာက္ ေတြ႕ရတယ္လို႕ အစီရင္ခံစာ တစ္ခုမွာ ေဖာ္ျပထားတယ္။ ေလးဖက္နာ ေရာဂါကို ဆရာဝန္နဲ႕ ကြၽမ္းက်င္ ပညာရွင္ေတြ ကသာ အမည္တပ္ ရတယ္။ ျဖစ္လာရင္ ေသာက္ေဆး၊ ထိုးေဆး လိုအပ္သလို ေပးပါမယ္။ ျဖစ္လာရင္ ဆရာဝန္နဲ႔ျပပါ။ ေရာဂါ အမည္ကို ဆရာဝန္ကသာ တပ္ပါေစ။ လူနာအေနနဲ႕ ဆရာဝန္ရဲ႕ ကုသမႈ အတိုင္းသာ လုိက္နာ သင့္တယ္။

#Yadanarpondaily

#ရတနာပံုေန႔စဥ္