ဂုဏ္သိကၡာ အရည္ေပ်ာ္မႈနဲ ့ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ Facebook

ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါး ၂၈-၃-၂ဝ၁၈

Facebook တင္မက သူ ့ထက္က်ယ္ျပန္ ့တဲ့ လုပ္ငန္းသည္လည္း အရွက္တကြဲ အက်ိဳးနည္းတဲ့အျဖစ္နဲ ့ရင္ဆုိင္ရနိုင္တာပါပဲ။ ဘယ္လိုတုန္ ့ျပန္မလဲဆိုတာက အနာဂါတ္အတြက္ အေရးၾကီးပါတယ္။ အရင္နွစ္ကပဲ ၂၀၂၀ အေမရိကန္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ Mark Zuckerberg ပါလာနုိင္တယ္လို ့ tip ေပးခဲ့ၾကေပမယ့္ဒီေန ့ Zuckerberg တစ္ေယာက္ဟာ ကမၻာေပၚမွာ နံပါတ္ ၈ အဆင့္ရွိတဲ့ကုမၸဏီၾကီးကို ဦးေဆာင္နုိင္ေၾကာင္းနဲ ့လူေပါင္း ၂.၁ ဘီလီယံကလည္း ဆက္လက္ယံုၾကည္ သင့္ေၾကာင္းကို အသည္းအသန္ သက္ေသျပေနရပါတယ္ အမ်ားသိခဲ့ျပီး ျဖစ္တဲ့အတြင္း ၂၀၁၆ ေဒၚနယ္ထရမ့္ ေရြးေကာက္ပြဲမသမာမႈနဲ ့ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ CambridgeAnalytical (CA) ကုမၸဏီက Facebook အသံုးျပဳသူ သန္း ၅၀ ေက်ာ္ရဲ ့ ကိုယ္ေရး အခ်က္အလက္ေတြကို မမွန္ကန္တဲ့နည္းနဲ ့ရရွိသြားခဲ့တာ ေပၚသြားခဲ့ျပီးတဲ့ေနာက္ ဒီမီးမုန္တိုင္း စခဲ့ပါတယ္။ Zuckerberg တစ္ေယာက္ ခ်က္ျခင္းမတုန္ ့ျပန္နုိင္ပဲ ၅ ရက္ၾကာမွ user ေတြကို စိတ္ပ်က္ေအာင္ လုပ္ခဲ့ျပီျပီဆိုျပီး ၀န္ခံေတာင္းပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ user ေတြရဲ ့ Facebook အေပၚ ယံုၾကည္မႈပ်က္သုဥ္းျခင္းက ဒီေလာက္ၾကီးမား လိမ့္မယ္ဆိုတာ သူ ေမွ်ာ္လင့္ထားခဲ့ပံု မရပါဘူး။ ၀ါဒျဖန္႔တာ၊ သတင္းအတုထုတ္လႊင့္တာ ေတြအေၾကာင္း လေပါင္းမ်ားစြာ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾက ျပီးေနာက္ ဥေရာပနဲ ့အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာ Facebook ဟာ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္က လြတ္ေနျပီလို ့ ထင္ျမင္ယူဆခဲ့ၾကျပီး ဆက္လက္ သံုးစြဲဖို ့မသင့္ေတာ့ဘူးလို ့ သေဘာထားမွတ္ခ်က္ေတြ ေပးလာၾကရာကေန အခုကြန္ဂရက္က Zuckerberg ကိုယ္တိုင္လာေရာက္ အစစ္ေဆးခံဖို ့ ဆင့္ေခၚထားျပီး Zuckerberg ကလည္း လက္ခံထားပါတယ္။ Facebook ရဲ ့ကံၾကမၼာမေကာင္း ေတာ့ဘူးဆိုတာ ေတြးၾကည့္လို ့ ရေနပါျပီ။

အဲဒီသတင္းထြက္ ကတည္းက Facebook ဟာ ရွယ္ယာ ၉ ရာခိုင္ႏႈန္း ဆံုးရွံဳးခဲ့ပါတယ္။ ယုိစိမ့္သြားတဲ့ ေဒတာေတြကို ေမွာင္ခိုေစ်းကြက္မွာ အေရာင္းအ၀ယ္ျဖစ္ လာတယ္လည္း ၾကားေရာ အေမရိကန္မွာ Facebook အပါအ၀င္ ဘယ္လူမႈကြန္ရက္ကိုမွ မယံုေတာ့ဘူး ျဖစ္လာပါတယ္။ Zuckerberg ဟာ လူေတြလံုး၀ၾကီး စိတ္ပ်က္မသြားခင္ သူ ့ကုမၸဏီကို ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ထိထိေရာက္ေရာက္ ေျပာင္းပစ္ဖို ့လိုေနပါျပီ။ Facebook ရဲ ့စီးပြားက အရာ ၃ ခုအေပၚ မွီထားပါတယ္။ User ေတြ ဖုန္းနဲ ့မ်က္နွာမခြာနိုင္ေအာင္ လုပ္ထားတာရယ္၊ user ေတြရဲ ့သံုးစြဲမႈ အမူအက်င့္အေၾကာင္း ေဒတာေတြလွ်ိဳ ့၀ွက္ယူထားတာရယ္၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ ေတြဆီကေန ဘီလီယံေပါင္း မ်ားစြာ ရရွိေနတဲ့ ေၾကာ္ျငာလုပ္ငန္းရယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ 

လူေတြ အာရံုစိုက္မိမယ့္ ပို႔စ္မ်ိဳးဆိုရင္ Facebook က ေရြးခ်ယ္ျပီး ေၾကာ္ျငာလုပ္ဖို ့တိုက္တြန္းေလ့ ရွိပါတယ္။ အားနည္းခ်က္ကေတာ့ Facebook ဟာ ေအာင္ျမင္လာတာနဲ ့အမွ် ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ သိပ္အထင္ၾကီး သြားပါတယ္။ ကုမၸဏီရဲ ့ voting အခြင့္အေရး ကိုလည္း Zuckerberg က ကိုယ္တုိင္ကိုင္တြယ္ ေလေတာ့ သူ ့ကုမၸဏီကို ဘယ္သူေတြဘယ္လို ေ၀ဖန္ေနတယ္ ဆိုတာ Zuckerberg အသိသိပ္ နည္းပါတယ္။ ၂၀၁၃ တုန္းက ျဗိတိန္တကၠသိုလ္ တစ္ခုက Facebook အသံုးျပဳသူေတြေျဖဖို ့ ေမးခြန္းအပလီေကးရွင္း တစ္ခု ဖန္တီးခဲ့တယ္။ လူေပါင္း ၂၇၀၀၀၀ ပဲ ေျဖခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ရဲ ့ Friend ေတြ ထည့္ေပါင္းလိုက္ရင္ လူသန္းေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္သြားပါတယ္။ 

အဲဒီလူေတြရဲ ့ေဒတာေတြ CA ဆီ ေရာက္သြားခဲ့တာပါပဲ။ ဒါမ်ိဳးေနာက္ မျဖစ္ေစရဘူးလို ့ Zuckerberg က ကတိေပးလိုက္ျပီး ျဗိတိန္တကၠသိုလ္နဲ ့ CA တို ့ကို စြပ္စြဲခဲ့ေပမယ့္ သူတို ့ နွစ္ဖြဲ ့လံုးက စြပ္စြဲခ်က္ကို ျငင္းဆိုထားပါတယ္။ ဥေရာပနဲ ့အေမရိကားက တာ၀န္ရွိသူေတြက စံုစမ္းစစ္ေဆးဆဲ ပါ။ Facebook ဟာ ဒီျပႆနာကို ၂၀၁၅ ကတည္းက သိခဲ့ေပမယ့္ ပတ္သက္တဲ့ user ေတြကို alarm မလုပ္ခဲ့ပါဘူး။ CA ဟာ Trump မဲဆြယ္ပြဲကေန ဘယ္ေလာက္အက်ိဳးအျမတ္ရခဲ့တယ္ဆိုတာမသိရေပမယ့္ သူမကူပဲနဲ ့ေတာ့ Trump ဟာ သမၼတျဖစ္မလာနုိင္ဘူးလို ့ CA က ခိုင္ခိုင္မာမာယံုၾကည္ေနတာဟာ Trump ကိုယ္တုိင္မဖ်က္နိုင္တဲ့အမဲစက္တစ္ခု ျဖစ္ေနပါတယ္။ 

ဒါေပမယ့္ Facebook က Trump အရွဳပ္ေတာ္ပံုကို အကာအကြယ္အျဖစ္အသံုးခ်လို ့မရပါဘူး။ ကိုယ္ေရးအခ်က္အလက္က်ိဳးေပါက္ျခင္း၊ မွားယြင္းမႈကို တိက်ထိေရာက္စြာရွင္းလင္းမႈမရွိျခင္းတို ့ကို ၂၀၁၇ မွာZuckerberg ကိုယ္တိုင္က Facebook ေပၚမွာ သတင္းအတုမထြက္ပါဘူးလို ့ ျငင္းလိုက္တာက သက္ေသျဖစ္ေနပါတယ္။ မၾကာခင္မွာပဲ ရုရွားဘက္က ကန္ေဒၚလာ ၁ သိန္းထက္မနည္းသံုးျပီး ေၾကာ္ျငာ ၃၀၀၀ ခု ထည့္ခဲ့ေၾကာင္း၊ ရုရွားေတြရဲ ့၀ါဒျဖန္ ့ပို႔စ္ေတြဟာ အေမရိကန္က လူေပါင္း သန္း ၁၅၀ ဆီကို ေရာက္သြား ခဲ့ေၾကာင္း၊ အဲဒါဟာ မဲေပးမယ့္ပံုစံကို ဆိုးရြားစြာလမ္းေၾကာင္း ေျပာင္းလဲေစခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ေပၚေပါက္ခဲ့ေတာ့ Zuckerberg ရဲ ့ သတင္းအတု မရွိပါဘူး ဆိုတဲ့စကားဟာ လိမ္ဆင္ပဲဆိုတာ ေပၚခဲ့ျပန္ပါတယ္။

Facebook ကို ပိတ္လိုက္ဖို ့ေတာ့ ကြန္ဂရက္က လုပ္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အရင္လို အလုပ္ကို စိတ္တိုင္းက် လုပ္လို ့ရေတာ့မွာမဟုတ္တာေတာ့ ေသခ်ာေနပါတယ္။ ဥေရာပက ဒစ္ဂ်စ္တယ္အခြန္ေကာက္ဖို႔ နဲ႔ယံုၾကည္မႈ ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္းပုဒ္မနဲ ့တရားစြဲဖို ့လုပ္ေနသလို မယံုေတာ့တဲ့ user ေတြကလည္း အေကာင့္ေတြကို ဖ်က္ကုန္ၾကပါျပီ။ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ေၾကာ္ျငာကမၻာထဲမွာ ထိပ္ဆံုးရွိေနတဲ့ Facebook အခုဆိုရင္ အဆင့္က်လာပါျပီ။

Facebook ရဲ ့တန္ဖိုးဟာ ၄၉၃ ဘီလီယံေဒၚလာ ရွိပါတယ္။ သို ့ေသာ္ ရုပ္ပိုင္းဆုိင္ရာတန္ဖိုးက ၁၄ ဘီလီယံပဲ ရွိပါတယ္။ က်န္တဲ့တန္ဖိုးအားလံုးက အြန္လိုင္းေပၚမွာပါ။ ဒါက္ိုအဖတ္ဆယ္ဖို ့ Zuckerberg ယံုၾကည္မႈျပန္တည္ေဆာက္ရပါမယ္။ Content, Privacy, Data ဒီ ၃ ခုကို Facebook ဟာ ခ်ဳပ္ျခယ္မႈကင္းမဲ့စြာ စိစစ္နိုင္ရပါမယ္။ ႏွစ္စဥ္ သတင္းအတုထိန္းခ်ဳပ္မႈနဲ ့user ေတြရဲ ့ ကိုယ္ေရးအခ်က္အလက္က်ိဳးေပါက္မႈ ဘယ္ေလာက္ရွိခဲ့တယ္ဆိုတာကို အမွန္အတိုင္းသတင္းထုတ္ျပန္နုိင္ရပါမယ္။ Data Rights Board လို ့ေခၚတဲ့ အဖြဲ ့အစည္းအသစ္မ်ိဳး ဖြင့္ေပးရပါမယ္။ အဲဒီဘုတ္အဖြဲ ့မွာ အျပင္လူေတြကိုပါ ထည့္သြင္းျပီး စိစစ္ခြင့္ျပဳရပါမယ္။ ႏိုင္ငံေရးမဲဆြယ္ပြဲေတြမွာ Facebook ကို အသံုးျပဳလို ့ရေပမယ့္ မသမာတဲ့နည္းနဲ ့ ျဖားေယာင္းျခင္းမျပဳနိုင္ေအာင္ Facebook တားျမစ္နုိင္ရပါမယ္။ ဒီလိုေတြမွ မလုပ္နိုင္ရင္ေတာ့ အေမရိကန္ ျပည္သူေတြရဲ ့ယံု

ၾကည္မႈကို ျပန္ရနိုင္ေတာ့မွာမဟုတ္ဘဲ တျဖည္းျဖည္း ေမွးမွိန္ေပ်ာက္ကြယ္သြားနုိင္မယ့္အႏၱရာယ္နဲ ႔Facebook ရင္ဆုိင္ေနရျပီျဖစ္ေၾကာင္း ေလ့လာေရးသား တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။

#Yadanarpondaily