အသည္းေရာင္အသားဝါ ဘီပိုးႏွင့္ စီပိုးေရာဂါ

ေဒါက္တာလြင္သန္႔ (ေဆး-၂)

အသည္းေရာင္ အသားဝါ ဘီပိုးႏွင့္ စီပိုး ေရာဂါသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ေစာင့္ၾကည့္ရသည့္ ေရာဂါႏွစ္မ်ဳိး ျဖစ္ၿပီး ေရာဂါပိုးရွိသူမွ တစ္ဆင့္ တျခားသူမ်ား ထံသို႔ ကူးစက္ တတ္ေၾကာင္း သိရသည္။

ေသြးစစ္ၾကည့္ ပါက HBS Ag ပဋိပစၥည္းဆိုလွ်င္ ဘီပိုးရွိၿပီး Anti-HCV ပဋိလံုပစၥည္း ဆိုလွ်င္ စီပိုးရွိသည္။ ဘီပိုး နာတာရွည္ သူမ်ားမွာ ဘီ Positive ေတြ႕ၿပီး ေျခာက္လ အၾကာတြင္ Negative ျဖစ္သူမ်ားလည္း ရွိႏိုင္သည္။ ပထမအႀကိမ္ Positive ရွိၿပီး ေနာက္ေျခာက္လ အၾကာ ေသြးစစ္ပါက Positive ျဖစ္လွ်င္ နာတာရွည္ လူနာမ်ား ျဖစ္သည္။ စီပိုးေရာဂါရွိၿပီး Anti-HCV ရွိေနလွ်င္ စီပိုး နာတာရွည္ လူနာျဖစ္သည္။ ကမၻာေပၚတြင္ စီပိုး ကူးစက္သူက ပိုမိုသက္တမ္း တိုသည္။

အသည္းေရာင္ အသားဝါ ဘီပိုးႏွင့္ စီပိုး ကူးစက္ျခင္းမွာ ေရာဂါပိုး ပါရွိသည့္ ေဆးထိုးအပ္ မွ်ေဝသံုးစြဲျခင္း၊ ေသြးေဖာက္ျခင္း၊ နားေဖာက္ျခင္း၊ အပ္စိုက္ျခင္း၊ ေဆးမင္ေၾကာင္ ထိုးျခင္း၊ သြား ေဆးကုသျခင္း၊ ဓားတစ္ေခ်ာင္း တည္းျဖင့္ ဆက္တိုက္ ေခါင္းရိတ္ျခင္း၊ မုတ္ဆိတ္ ရိတ္ျခင္း၊ ပိုးရွိသူ၏ သြားပြတ္တံ၊ လက္သည္းညႇပ္၊ မုတ္ဆိတ္ရိတ္ဓား မွ်ေဝ သံုးစြဲျခင္း၊ ေရာဂါပိုးရွိသူ ႏွင့္ လိင္တူလိင္ကြဲ ဆက္ဆံျခင္း၊ ေရာဂါပုိး ရွိသူထံမွ ေသြးသြင္းျခင္း ႏွင့္ ေရာဂါရွိေသာ မိခင္မွ သေႏၶသားသို႔ ကူးစက္ျခင္း တို႔ျဖစ္သည္။

ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ဳိးမ်ား

ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ဳိးမ်ားမွာ တျခားသူမ်ားထံ ကူးစက္ႏိုင္ၿပီး ဘီပိုးရွိသူမွာ ကုသရန္ ေဆးမေပၚေသး ေသာ္လည္း သက္တမ္းေစ့ ေနႏိုင္သည္။ စီပိုးေရာဂါ ကူးစက္သူမွာ နာတာရွည္ အသည္းေရာင္ ေရာဂါ၊ အသည္းမွ အမာရြတ္ ျဖစ္ေစျခင္း၊ အသည္းကြၽတ္ဆက္ ျခင္းႏွင့္ အသည္းကင္ဆာ တို႔ ျဖစ္ပြားႏိုင္သည္။

ကုသျခင္း

ဘီပိုးရွိသူမ်ားကို ဘီပိုး ကာကြယ္ေဆး ထိုးေပးဖို႔ မလိုသလို ၈၅ ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ ဘီပိုး ကုသေဆး မလိုပါ။ ၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ဘီပိုးေသေဆးႏွင့္ ကုသဖို႔ လိုသည္။ ဘီပိုးမ်ား ေနၿပီး အသည္းထိခိုက္ ပ်က္စီးမႈ ရွိသူမ်ားကို ကုသရမည္။ ဘီပိုးပြားမ်ား၊ မမ်ား စစ္ေဆးပါက ပိုးေကာင္ေရ ေရတြက္နည္းျဖင့္ သိရွိႏိုင္သည္။ စီပိုးရွိသူကို စီပိုးေသ ေဆးျဖင့္ ကုသႏိုင္သည္။ ေနာက္ဆံုးေပၚ Direct Acting Antivirtal Drug (DAA) ႏွင့္ ကုသေပးႏိုင္သည္။  ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္ ႏွစ္ဆန္းပိုင္းမွ စ၍ စီပိုးကို အခမဲ့ ကုသေပးမည္။ ဘီပိုးေသေဆး အင္တာမရြန္ ထိုးေဆးႏွင့္ လယ္မီဗ်ဴဒင္း၊ အဒီဗိုဗာ၊ တယ္လ္ဘီဗ်ဴဒင္း တို႔ျဖင့္ ဘီပိုး အေရအတြက္ က်သည္အထိ ကုရမည္။

ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈ

ႀကိဳတင္ ကာကြယ္မႈမ်ား အေနျဖင့္ ဘီပိုး၊ စီပိုးရွိသူႏွင့္ အစားအေသာက္၊ အသံုးအေဆာင္ ပစၥည္း သီးျခားထားသင့္ၿပီး ေရာဂါပိုးရွိသူ မ်ား၏ အိမ္၌ ေနထိုင္ပါက တတ္ႏိုင္ သမွ် ကူးစက္ႏိုင္ေျခ နည္းပါးေစရန္ ဂ႐ုစိုက္သင့္ ပါသည္။ အသည္းေရာင္ ဘီပိုး ကာကြယ္ေဆးကို လစဥ္ဆက္တိုက္ သံုးႀကိမ္ ထိုးႏွံပါက အသည္းေရာင္ဘီ မွ ကာကြယ္ႏိုင္ ပါသည္။ ေမြးကင္းစ ကေလး ကာကြယ္ေဆး ငါးမ်ဳိးစံု (ဆံုဆို႔၊ ၾကက္ညႇာ၊ ေမးခိုင္၊ အသည္းေရာင္ဘီ၊ ဦးေႏွာက္ေရာင္) ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးကို ကေလးႏွစ္လ၊ ေလးလႏွင့္ ေျခာက္လသား ေတြမွာ ထိုးႏွံထားလွ်င္ ေရာဂါမျဖစ္ပါ။

လူနာမ်ားလိုက္နာရန္

အရက္၊ ေဆးလိပ္၊ ကြမ္း၊ မူးယစ္ေဆးဝါး သံုးစြဲမႈအားလံုး ျဖတ္ရမည္။ အဆီအႏွစ္၊ မလိုင္၊ ေထာပတ္၊ ႏို႔၊ ၾကက္ဥအႏွစ္ ႏွင့္ ဆီေၾကာ္မုန္႔ စားသံုးျခင္း ေရွာင္ရပါမည္။ ဆိုးေဆး၊ ဓာတု တာရွည္ခံ ေဆးပါတဲ့ အရည္၊ မုန္႔၊ အစားအစာႏွင့္ သံဓာတ္ပါသည့္ အားေဆး မေသာက္ရပါ။ သံဓာတ္ပါသည့္ အစားအစာ အသည္းအျမစ္၊ ကလီစာ၊ ဟင္းႏုနယ္ မစားရပါ။ အခ်ဥ္ရည္၊ သံပရာသီး၊ ေရွာက္သီး မ်ားမ်ားစားျခင္း ေရွာင္သင့္သည္။ အငန္ပါသည့္ ငါးပိ၊ ငါးေျခာက္၊ ငံျပာရည္၊ ပုစြန္ေျခာက္ ေလွ်ာ့စားသင့္ပါသည္။ အစာစားရာတြင္ အမာမစားသင့္ပါ။

ျမ၀တီေန႔စဥ္ ၊ စာ(၈)