မဟာမိတ္တ႐ုတ္ကုိ ႏ်ဴကလီးယားစစ္ပဲြ ဆင္ႏႊဲမည္ဟု ၿခိမ္းေျခာက္လုိက္သည့္ ေျမာက္ကုိရီးယား

( ရွိန္းထက္ )

ကမၻာတစ္ဝန္း စိုးမိုးႏုိင္ေရး အတြက္ အေနာက္ ကမၻာျခမ္းမွ အင္အားႀကီး ႏုိင္ငံႀကီး မ်ားသည္ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ ၿပီးဆံုး ခဲ့သည့္ေနာက္ ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္မ်ားကို အၿပိဳင္အဆိုင္ ထုတ္လုပ္တပ္ဆင္ ခဲ့ၾကသည္။ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံက ႏ်ဴကလီးယား ထိပ္ဖူး ၇ဝဝဝဝ ေက်ာ္ႏွင့္ ႐ုရွားႏိုင္ငံက ၅၅ဝဝဝ ေက်ာ္အထိ ပိုင္ဆုိင္ထားခဲ့ ၾကသည္။

ထိုပမာဏသည္ ကမၻာႀကီး တစ္ခုလံုးကို ျပာပံုဘဝ ေရာက္ေအာင္ပင္ အႏၲရာယ္ႀကီး လွသည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္ အတြင္းက အေမရိကန္ တို႔၏ ႏ်ဴကလီးယား ဗံုးႏွစ္လံုးေၾကာင့္ ဂ်ပန္ ျပည္သူတို႔ လူဦးေရ သိန္းႏွင့္ခ်ီ ေသဆံုးခဲ့ သည့္အျပင္ ျပာပံုဘဝ ေရာက္ခဲ့ရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ တြင္ တစ္ႏုိင္ငံႏွင့္ တစ္ႏုိင္ငံသာ ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္မ်ားကို အသံုးျပဳ၍ ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္ ၾကပါလွ်င္ ကမၻာေပၚ၌ မည္သည့္ သက္ရွိမွ် ရွင္သန္ႏုိင္ ေတာ့မည္  မဟုတ္ဘဲ ကမၻာႀကီး တစ္ခုလံုး ျပာပံုဘဝ ေရာက္ေတာ့မည္ကို ထိုႏုိင္ငံႀကီး မ်ားက သတိျပဳမိ လာခဲ့ၾကသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ႏ်ဴကလီးယား ထိန္းခ်ဳပ္ေရး အစီအစဥ္မ်ားကို ေရးဆြဲခဲ့ ၾကသည္။ ၂ဝ၁ဝ ျပည့္ႏွစ္က စတင္ခဲ့ေသာ ႏ်ဴကလီးယား လံုၿခံဳေရး ညီလာခံသည္ ကုလသမဂၢ၏ ႏ်ဴကလီးယား မျပန္႔ပြားေရး စာခ်ဳပ္ၿပီးလွ်င္ အထိေရာက္ဆံုး ညီလာခံတစ္ခု ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံရွိ ဝါရွင္တန္ဒီစီၿမိဳ႕ ၌ စတင္ က်င္းပခဲ့ၿပီး ယခုႏွစ္တြင္လည္း ဝါရွင္တန္ၿမိဳ႕တြင္ လက္ခံက်င္းပ ခ့ဲသည္။ ႏွစ္ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ က်င္းပသည့္ အေမရိကန္ ဦးေဆာင္ေသာ ႏ်ဴကလီးယား ညီလာခံသည္ ႏုိင္ငံေပါင္း ၅ဝ ေက်ာ္က ႏုိင္ငံ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ား တက္ေရာက္ၾကၿပီး ႏ်ဴကလီးယား ေၾကာင့္ ကမၻာႀကီး ေဘးအႏၲရာယ္ မက်ေရာက္ေရး ကတိကဝတ္ ျပဳၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

ညီလာခံ က်င္းပလ်က္ ရွိသည့္ မတ္ ၃၁ ရက္ႏွင့္ ဧၿပီ ၁ ရက္တြင္ ေျမာက္ကိုရီးယား သည္ ဒံုးပ်ံမ်ားကို ပစ္ခတ္စမ္းသပ္ ခဲ့ၿပီးေနာက္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို ႏ်ဴကလီးယား စစ္ပြဲ ဆင္ႏႊဲမည္ဟု ၿခိမ္းေျခာက္ ခဲ့သည္။ တ႐ုတ္က

ေျမာက္ကိုရီးယား ၏ ေလးႀကိမ္ေျမာက္ ႏ်ဴကလီးယား စမ္းသပ္မႈ အၿပီးတြင္ အေမရိကန္ ႏွင့္အတူ ေျမာက္ကိုရီးယား ႏိုင္ငံအား စီးပြားေရး ပိတ္ဆို႔မႈ ျပဳလုပ္ရာတြင္ မဟာမိတ္ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ေျမာက္ကိုရီးယား ကို ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္ မပိုင္ဆိုင္ ရေအာင္ နည္းလမ္းမ်ဳိးစုံျဖင့္ တားဆီးေရး ကိုလည္း ပါဝင္ႏိုင္ရန္ ကတိကဝတ္ျပဳ ခဲ့သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ေျမာက္ကိုရီးယား ေခါင္းေဆာင္ ကင္ဂ်ံဳအြန္က ေဒါသထြက္ကာ ဧၿပီ ၁ ရက္က တ႐ုတ္ကို ႏ်ဴကလီးယား စစ္ပြဲ ဆင္ႏႊဲပစ္မည္ဟု ၿခိမ္းေျခာက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ႏ်ဴကလီးယား စစ္ပြဲ ျဖစ္ႏုိင္ေျခ သည္ အေနာက္ ကမၻာျခမ္းထက္ အေရွ႕ ကမၻာျခမ္းတြင္ ရာခိုင္ႏႈန္း ပိုမ်ားေနသည္။ အေနာက္ဘက္ ျခမ္းတြင္ အာဏာရွင္ဟု တင္စား ထားသည့္ ႐ုရွားသာလွ်င္ ရွိသည္။ အေရွ႕ ကမၻာျခမ္းတြင္ အၿမဲတမ္း ရန္ေစာင္ ေနၾကသည့္ အိႏၵိယႏွင့္ ပါကစၥတန္ တို႔လည္းရွိၿပီး ႏွစ္ႏုိင္ငံ  စလံုးသည္ ႏ်ဴကလီးယား ပိုင္ဆိုင္ၾကသည္။ တတိယ ကမၻာစစ္ ႏ်ဴကလီးယား စစ္ပြဲကိုစမည့္ ေျမာက္ကိုရီးယား လည္း ရွိေနသည္။

ထုိ႔ျပင္ အေနာက္ ကမၻာျခမ္းတြင္ ႏ်ဴကလီးယား လံုၿခံဳေရး ညီလာခံကို မတက္ေရာက္ သည္မွာ ႐ုရွားသမၼတ ဗလာဒီမာပူတင္ သာလွ်င္ရွိသည္။ အေရွ႕ ကမၻာျခမ္း တြင္ေတာ့ ေျမာက္ကိုရီးယား ႏွင့္ ပါကစၥတန္ တို႔ရွိေနသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္ ႏ်ဴကလီးယား လံုၿခံဳေရး ညီလာခံသည္ အာရွကို အေလးပိုထား ခဲ့ရသည္။ အေရွ႕ အလယ္ပိုင္းတြင္ ႀကီးစိုးေနေသာ ISIS စစ္ေသြးၾကြ တို႔လက္ထဲသို႔ ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္ မေရာက္ေရးပင္ အာရွ၏ ႏ်ဴကလီးယား စစ္ပြဲ စိုးရိမ္ေရမွတ္ ထက္ ေနာက္က်က်န္ ခဲ့ရသည္။

ယခု ႐ုရွားကပါ ေျမာက္ကိုရီးယား ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္ မရွိေရးကို ေထာက္ခံ လာလ်က္ရွိသည္။ ေျမာက္ကိုရီးယား ၏ အႀကီးမားဆံုး မဟာမိတ္ႀကီး ႏွစ္ဦးသည္ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ ခြာဆုတ္ဆုတ္ ေနရသည္။ တ႐ုတ္ဆိုလွ်င္ ကင္ဂ်ဳံအြန္ ၏ ရန္သူေတာ္ အျဖစ္ပါ သတ္မွတ္ျခင္း ခံထားရၿပီ ျဖစ္သည္။ ဒုတိယ ကုန္သြယ္ဖက္မ်ား ျဖစ္ေသာ အီရန္ ႏွင့္ ဆီးရီးယား ႏွစ္ႏုိင္ငံ ကလည္း တစ္ႏုိင္ငံက အေနာက္အုပ္စု ႏွင့္ ေပါင္းေနျပန္၊ တစ္ႏိုင္ငံ ကလည္း ျပည္တြင္း စစ္ေၾကာင့္ ျပာပံုဘဝကို ေရာက္ေနျပန္ ေသာေၾကာင့္ ေျမာက္ကိုရီးယား စီးပြားေရးသည္ အေျခအေန အဆိုးဆံုးသို႔ ေရာက္ေတာ့မည္မွာ ေသခ်ာသေလာက္ ျဖစ္ေနသည္။ ထိုၾကားထဲတြင္ ကုလသမဂၢ၏ အေရးယူ ပိတ္ဆို႔မႈမ်ား ကလည္း ေျမာက္ကိုရီးယား ကို လက္ပတ္နာရီပင္ ကုန္သြယ္ခြင့္ မေပးေတာ့ ေသာေၾကာင့္ ေျမာက္ကိုရီးယား တို႔ လက္ဝယ္သို႔ ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္ မေရာက္ရွိ ေသးလွ်င္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏုိင္ရန္ ရာခိုင္ႏႈန္း နည္းသြားမည္ ျဖစ္သည္။ တ႐ုတ္ ႏွင့္ ႐ုရွားသာ ကုန္သြယ္မႈ လံုးဝရပ္တန္႔ လုိက္ပါက ေျမာက္ကိုရီးယား ႏ်ဴကလီးယား ပိုင္ဆိုင္ေရးသည္ ေရႊျပည္ေတာ္ ေမွ်ာ္တိုင္းေဝး ျဖစ္ေတာ့မည္။ ႏ်ဴကလီးယား ထုတ္လုပ္  ႏုိင္လွ်င္လည္း အနည္းငယ္သာ ထုတ္လုပ္ ႏုိင္ေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။

သို႔ေသာ္လည္း ယခုအခ်ိန္ထိ ႐ုရွားႏွင့္ တ႐ုတ္တို႔က ေျမာက္ကိုရီးယား သို႔ ကုန္သြယ္မႈ မ်ားကို လံုးဝ မရပ္တန္႔ပစ္ ေသးေပ။ ထိုအခ်က္သည္ ေျမာက္ကိုရီးယား ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္ ရရွိဖို႔ရာ အဓိကအခ်က္ ျဖစ္ေနသည္။ အေမရိကန္ ဦးေဆာင္ေသာ အေနာက္ အုပ္စုသည္ ေျမာက္ကိုရီးယား ကို နည္းလမ္းမ်ဳိးစံုျဖင့္ ကိုင္တြယ္ႏုိင္ရန္ ႀကိဳးပမ္း ေနသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၄င္းတို႔ ဗ်ဴဟာမ်ားသည္ ကင္ဂ်ဳံအြန္ႏွင့္ ေတြ႕ၿပီးတိုင္း မေအာင္ျမင္မႈ မ်ားႏွင့္သာ အဆံုးသတ္ခဲ့ ရသည္။

သံတမန္ ဆက္ဆံေရး ကလည္း နီးကပ္မႈမရွိ။ ဟိုက္ဒ႐ိုဂ်င္ဗံုး အပါအဝင္ တာေဝးပစ္ ဒံုးပ်ံကို ပိုင္ဆိုင္ထားေသာ ေျမာက္ကိုရီးယား သည္ ယခု အေျခအေန ျဖင့္ပင္ ေကာင္းေကာင္းႀကီး ဒုကၡေပးႏုိင္ ေနသည္။ ႏ်ဴကလီးယား သာ ပိုင္ဆိုင္သြား ခဲ့ပါက ကင္ဂ်ံဳအြန္ ထင္တိုင္းလုပ္မည့္ အစီအစဥ္ မ်ားကို အေမရိကန္ႏွင့္ တစ္ကမၻာလံုးက စိုးရိမ္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။ ထို႔ျပင္ သူ႔စစ္တပ္တြင္ သေဘာထား ေပ်ာ့ေပ်ာင္းသူ မ်ားကို ကင္ဂ်ံဳအြန္က ျဖဳတ္ထုတ္သတ္ စနစ္ျဖင့္ အေျပာင္ရွင္း ေနျခင္းကလည္း ေျမာက္ကိုရီးယား ႏွင့္ ေျပလည္ဖို႔ အေျခအေနကို ပိုမိုဆိုးရြား ေနေစသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ေျမာက္ကိုရီးယား ႏွင့္ အီရန္ ကဲ့သို႔ ႏ်ဴကလီးယား သေဘာတူညီမႈ ရရန္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ မရွိသည့္ အေျခအေန ျဖစ္ေနသည္။ ကင္ဂ်ံဳအြန္က ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္ ပိုင္ဆိုင္ေရး ဆီသို႔ တစ္လမ္းသြား စနစ္ျဖင့္ သြားေနသည္။ ေျမာက္ကိုရီးယား ၏ ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္ထိပ္ဖူး တစ္လံုး ပိုင္ဆိုင္မႈသည္ ႐ုရွား၏ ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္ ပိုင္ဆိုင္မႈ အလံုးတစ္ရာ ေလာက္ႏွင့္ ညီမွ်ေနသည္။

႐ုရွားက ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္တစ္ခု ပစ္ခတ္ရန္ စဥ္းစားစရာ အမ်ားႀကီး ရွိသည္။ ေျမာက္ကိုရီးယား ကေတာ့ သိပ္မရွိလွဘဲ ပစ္ခ်င္လွ်င္ ပစ္ရန္ သိပ္စိတ္မခ် ရသူျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တစ္ကမၻာလံုး၏ ႏ်ဴကလီးယား အာ႐ံုမ်ား အာရွကို အာ႐ံုစိုက္ရန္ အေမရိကန္ သမၼတ အိုဘားမား က ဧၿပီ ၁ ရက္က ၿပီးဆံုးသြား ခဲ့ေသာ ႏ်ဴကလီးယား လံုၿခံဳေရး ညီလာခံတြင္ ေျပာၾကားသြား ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

တစ္ကမၻာလံုးရွိ ႏ်ဴကလီးယား ပစ္ခတ္ႏုိင္မႈ မ်ားကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ လွ်င္ ေျမာက္ကိုရီးယား သည္ ပထမ၊ ႐ုရွားသည္ ဒုတိယ ႏွင့္ တ႐ုတ္သည္ တတိယ အဆင့္ဆင့္ ရပ္တည္ၾကမည္ ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကင္ဂ်ဳံအြန္ ကိုသာ မထိန္းႏုိင္လွ်င္ ကမၻာတြင္ တတိယ ကမၻာစစ္ဟု တင္စား ေနၾကသည့္ ႏ်ဴကလီးယား စစ္ပြဲျဖစ္ႏုိင္ေျခ သည္ ရာခိုင္ႏႈန္း ပိုမ်ား ေနပါေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရ ပါသည္။

ျမ၀တီေန႔စဥ္ ၊ စာ(၂၄)