၂၀၁၆ အာဆီယံညီလာခံတြင္ ေဆြးေႏြးမည့္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ျပင္ အေရးႏွင့္ The Hague ႏုိင္ငံတကာခံု႐ံုး၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ကုိ ဖီဆန္ေနသည့္ တ႐ုတ္

( ရွိန္းထက္ )

၂၀၁၃ ခုႏွစ္က တ႐ုတ္သည္ ဖိလစ္ပိုင္ ႏွင့္ ၂၂၅ ကီလိုမီတာသာ ေဝးေသာ စကားဗိုေရာ့ ကြၽန္းစုမ်ားကို ႏိုင္ထက္စီးနင္း သိမ္းပိုက္ ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဖိလစ္ပိုင္ အစိုးရက နယ္သာလန္ ႏိုင္ငံရွိ ႏိုင္ငံတကာ ခံု႐ုံး The Hague ကို တိုင္ၾကားခဲ့ရာ ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္ ၁၂ ရက္ (အဂၤါေန႔) တြင္ တရား႐ုံး၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ထြက္ေပၚ လာခဲ့သည္။

တ႐ုတ္တို႔၏ ေတာင္းဆိုခ်က္ မ်ားသည္ ေျခေျချမစ္ျမစ္ မရွိေသာေၾကာင့္ တရား႐ုံးက ဖိလစ္ပိုင္ကို တရားႏိုင္ အျဖစ္ သတ္မွတ္ေပး ခဲ့ေသာ္လည္း လံုးဝ လက္ခံႏိုင္စရာ မရွိဟု တ႐ုတ္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီး ဝမ္ယီ က The Hague ႏိုင္ငံတကာခံု႐ံုး၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ထြက္ေပၚၿပီးလွ်င္ ၿပီးခ်င္း တုံ႔ျပန္ခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ The Hague ကိုလည္း ႏိုင္ငံတကာ ခံု႐ုံးအျဖစ္ အသိအမွတ္ မျပဳႏိုင္ေၾကာင္း ၄င္းက ထပ္ေလာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ႏိုင္ငံတကာ ခံု႐ုံးသို႔ တိုင္ၾကား ကတည္းက ႐ႈံးမည္ကို ႀကိဳသိထားေသာ တ႐ုတ္က The Hague သို႔ ဖိလစ္ပိုင္တုိ႔ စတင္တိုင္ၾကား ကတည္းက ခံု႐ုံးတြင္ တင္ထားသည့္ အေထာက္အထား မွန္သမွ်ကို လက္မခံေၾကာင္း ႀကိဳတင္ ဆႏၵျပခဲ့သည္။ ယခု The Hague ႏိုင္ငံတကာခံု႐ုံး ၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ သည္ ေဒသတြင္း တ႐ုတ္ႏွင့္ အျငင္းပြား ႏိုင္ငံမ်ား ဆက္ဆံေရးကို ပိုမိုဆိုးရြား ေစသည္ဟု အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ဆိုင္ရာ တ႐ုတ္ သံအမတ္က ေဝဖန္ျပစ္တင္ ထားသည့္အျပင္ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံမ်ားကသာ ေျဖရွင္းသင့္ သည္ဟု ၄င္းက သံုးသပ္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံမ်ားက တ႐ုတ္ႏွင့္ ေျဖရွင္းလွ်င္ ျပန္ရရန္ လမ္းစ ရွိေတာ့မည္ မဟုတ္။ သူတို႔ကိုယ္တိုင္က ရယူလို၍ အဓမၼသိမ္းပိုက္ ထားျခင္းျဖစ္သည္။ ယခုအခါ The Hague ၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို တ႐ုတ္က ဆန္႔က်င္သည့္ အေနျဖင့္ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ျပင္၌ ေလေၾကာင္းရန္ ကာကြယ္ေရးဇုန္ တည္ေဆာက္မည္ ဟု ေၾကညာလိုက္ ျပန္သည္။ 

The Hague ၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေၾကာင့္ ယခုဆိုလွ်င္ ကုလသမဂၢ၏ ပင္လယ္ေရေၾကာင္း ေျမပံု၌ တ႐ုတ္တို႔က ၉ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း ပိုင္ဆိုင္သည္ဟု ေၾကညာထားေသာ ေနရာမ်ားလည္း ရွင္းလင္းသြားၿပီး သမုိင္းမွတ္တိုင္

သစ္တစ္ခု အျဖစ္ ေရးထိုး ႏိုင္ေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ တ႐ုတ္၏ ရန္လိုေသာ အျပဳအမူမ်ား ေၾကာင့္ အာဆီယံသည္ပင္ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ျပင္ အေၾကာင္း ေဆြးေႏြးရန္ ျဖစ္လာရသည္။

၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္ အာဆီယံ ညီလာခံတြင္ မူၾကမ္းတစ္ခု အျဖစ္ ထည့္သြင္းၿပီး ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ျပင္ အေၾကာင္းကို အက်ယ္တဝင့္ ေဆြးေႏြးအေျဖရွာ ၾကေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ က်န္ အာဆီယံႏိုင္ငံ မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ျခင္း မရွိေသာ္လည္း ဖိလစ္ပိုင္၊ ဗီယက္နမ္၊ အင္ဒိုနီးရွား တို႔ႏွင့္ တိုက္႐ိုက္ ပတ္သက္ေန ေသာေၾကာင့္ က်န္အာဆီယံ ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ လည္း သြယ္ဝိုက္ပတ္သက္ လာရေတာ့သည္။

၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္က က်င္းပခဲ့ေသာ တ႐ုတ္-အာဆီယံ စီးပြားေရး ညီလာခံတြင္ တ႐ုတ္တို႔က ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ျပင္ အေရးကို ထည့္သြင္း ေဆြးေႏြးျခင္း မျပဳရန္ ႀကိဳတင္ သတိေပးထား ေသာေၾကာင့္ ေဆြးေႏြးခြင့္ မရရွိခဲ့ေသာ္လည္း ယခုအခါ တ႐ုတ္တို႔ မည္မွ်ပင္ ကန္႔ကြက္ ေနပါေစ၊ အာဆီယံႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ညီလာခံမ်ားတြင္ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ျပင္ အေရးကို ထည့္သြင္း ေဆြးေႏြး ရေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။

အင္ဒိုနီးရွား ကလည္း ဖိလစ္ပိုင္၏ စကားဗိုေရာ့ ကြၽန္းစုမ်ားအား တ႐ုတ္က သိမ္းပိုက္ ခဲ့သည္ကို နမူနာယူ၍ တ႐ုတ္က ပိုင္ဆိုင္သည္ဟု ေၾကညာ လာခဲ့ေသာ နမ္တူနမ္ကြၽန္း မ်ားအား ကာကြယ္ရန္ စစ္သေဘၤာမ်ား၊ F-16 ဂ်က္ တိုက္ေလယာဥ္မ်ား၊ ေလေၾကာင္းရန္ ကာကြယ္ေရး စနစ္မ်ားႏွင့္ ေရဒါမ်ားကို ျဖန္႔ၾကက္ သြားေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ တစ္ႏွစ္အတြင္း အၿပီးတပ္ျဖန္႔ ခ်ထားႏိုင္ရန္ အင္ဒိုနီးရွား အစိုးရက အရွိန္ျမႇင့္ ေဆာင္ရြက္ေနၿပီး ထိုကြၽန္းစု မ်ားတြင္ မၾကာမီက အင္ဒိုနီးရွား ေရတပ္၏ ပစ္ခတ္မႈေၾကာင့္ တ႐ုတ္ငါးဖမ္း ေလွမ်ားနစ္ျမဳပ္ ခဲ့ဖူးသည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ဝိေရာဓိ ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး ပိုင္ဆိုင္ေၾကာင္း ေတာင္းဆို ထားေသာ ေရျပင္ကို အင္ဒိုနီးရွား ေရတပ္က လက္ဦးမႈ ရယူျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုကြၽန္းစု မ်ားသည္ အင္ဒိုနီးရွား ၏ အဓိက စီးပြားေရးဇုန္ ေနရာတစ္ခု ျဖစ္ၿပီးႏွစ္စဥ္ ႏိုင္ငံျခားဝင္ေငြ ေဒၚလာသန္းႏွင့္ ခ်ီဝင္ေနေသာ ေနရာလည္း ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တ႐ုတ္တို႔ မည္မွ် ပိုင္ဆိုင္သည္ဟု ဆိုေစကာမူ အင္ဒိုနီးရွားတို႔ မျဖစ္မေန ကာကြယ္ ဦးမည္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အင္ဒိုနီးရွား တို႔က စစ္အေျခစိုက္ စခန္းတစ္ခု နီးပါးရွိသည့္ အင္အားကို ခ်ထားရန္ လုပ္ေဆာင္ေနၿပီ ျဖစ္သည္။

တ႐ုတ္၏ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ျပင္ ဗိုလ္က်မႈ မ်ားသည္ တျခား အာဆီယံႏိုင္ငံ မ်ားအျပင္ တ႐ုတ္ႏွင့္ နယ္နိမိတ္ခ်င္း ဆက္စပ္ေနသည့္ ႏိုင္ငံအားလံုး အတြက္ နမူနာယူစရာ ျဖစ္လာသည္။ ယင္းမွာ ကိုယ့္ႏိုင္ငံ ကမ္း႐ိုးတန္း ကိုယ္ ကာကြယ္ရန္၊ ကိုယ့္ႏိုင္ငံ ပိုင္နက္ ကိုယ္ ေစာင့္ေရွာက္ရန္ သတိေပး လႈံ႕ေဆာ္မႈမ်ား ျဖစ္လာသည္။ ထို႔ျပင္ ယခုတ႐ုတ္သည္ ႐ႈံးမဲမဲေနသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ျပင္ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ေနာက္ထပ္ တင္းမာမႈမ်ားကို သတိထား ကိုင္တြယ္ ေဆာင္ရြက္ရန္ အေမရိကန္က သတိေပးထားၿပီး ဖိလစ္ပိုင္ အစိုးရကလည္း ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ကိုင္တြယ္သြားမည္ ဟု ေျပာသည္။

တ႐ုတ္သည္ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ျပင္ ႏွင့္ပတ္သက္၍ တ႐ုတ္(တိုင္ေပ)၊ မေလးရွား၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ ဗီယက္နမ္၊ ဖိလစ္ပိုင္ တို႔ႏွင့္ နယ္ေျမ အျငင္းပြားမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေနၿပီး ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ကတည္းက စတင္တင္းမာ လာခဲ့ရာ ယခုအခ်ိန္သည္ အျမင့္ဆံုး အေျခအေန ျဖစ္သည္။ တ႐ုတ္၏ လက္ရွိ အေျခအေနမွာ ေပါက္ကြဲေတာ့မည့္ ခ်ိန္ကိုက္ဗံုး တစ္လံုးႏွင့္ တူေနၿပီး အေမရိကန္ ကပင္ သတိထား ေစာင့္ၾကည့္ ေနရသည္။

ထိုအခ်ိန္တြင္ ေတာင္ကိုရီးယား က THAAD ဒံုးခြင္းဒံုးစနစ္မ်ား ခ်ထားမည့္ ေနရာကိုလည္း အၿပီးသတ္ ေၾကညာခဲ့ၿပီး ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္ အေရာက္တြင္ အၿပီးသတ္ တည္ေဆာက္မည္ ဟု ဆိုေသာေၾကာင့္ လည္း တ႐ုတ္တို႔ ပိုမို ေဒါသထြက္ ခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

၁၉၈ဝ ျပည့္ႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းမွစ၍ အေမရိကန္တို႔က THAAD ကို တ႐ုတ္အတြက္ ရည္ရြယ္ တည္ေဆာက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ၿပီး ယခု ေတာင္ကုိရီးယား ႏုိင္ငံ ေဆာင္းဂ်ဴခ႐ိုင္ ၌ ထိုဒံုးခြင္းဒံုး စနစ္ကို ခ်ထားမည္ ျဖစ္သည္။ ေဒၚလာသန္း ၈ဝဝ တန္ေၾကးရွိသည့္ ဒံုးခြင္းဒံုး စနစ္သည္ တ႐ုတ္ပိုင္နက္ အထိ ေရဒါျဖန္႔ၾကက္ ႏိုင္စြမ္း ရွိေသာေၾကာင့္ အာရွစစ္ေရး ဆိုင္ရာ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ အတြက္ တ႐ုတ္တို႔ စိုးရိမ္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။

ယခုအခ်ိန္သည္ တ႐ုတ္တို႔ အ႐ႈံးႏွင့္ခ်ည္း ရင္ဆိုင္ ေနရခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာခံု႐ုံး၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ဆန္႔က်င္ေနေသာ တ႐ုတ္၊ ႐ႈံးမဲမဲ ေနေသာ တ႐ုတ္ ဟု ေခါင္းစဥ္တပ္ ရမည္ျဖစ္ၿပီး သတိထား ေစာင့္ၾကည့္ ရမည့္ အာရွ၏ ထိပ္ဆံုးေနရာကို ယူထားပါေၾကာင္း ေရးသား လိုက္ရပါသည္။

ျမ၀တီေန႔စဥ္ ၊ စာ(၂၃)