ဆီးရီးယားၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပဲြကုိ အဟန္႔အတားျဖစ္ေစရန္ ရည္ရြယ္သည့္ အဆိပ္ဓာတ္ေငြ႕ျဖင့္ တုိက္ခိုက္မႈ

( သင္းေအာင္ ဘာသာျပန္သည္။ )

ဆီးရီးယားႏုိင္ငံ အုိင္းဒလစ္ျမိဳ႕အနီးရွိ ခန္းရွိတ္ေခါင္ၿမိဳ႕ ၌ ယခုရက္သတၱပတ္ အတြင္းက ျဖစ္ပြားသည့္ အဆိပ္ဓာတ္ေငြ႕ ျဖင့္တုိက္ခုိက္မႈႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ လက္ရွိတြင္ အမ်ဳိးမ်ဳိးသံုးသပ္ ထားသည့္ ေျပာဆုိမႈမ်ား ထြက္ေပၚလ်က္ ရွိသည္။

ယင္းၿမိဳ႕၏ ပုိင္နက္ အေတာ္မ်ားမ်ားကို သမၼတ ဘာရွာအယ္လ္ အာဆတ္ အစိုးရ၏ တပ္မ်ားအား တုိက္ခုိက္ေနသည့္ အတုိက္အခံ သူပုန္မ်ားက ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ႐ုတ္တရက္ ေတြးၾကည့္မည္ ဆုိပါက ယင္းၿမိဳ႕ အေပၚသုိ႔ စစ္ေလယာဥ္မ်ားျဖင့္ အဆိပ္ဓာတ္ေငြ႕မ်ားကုိ ေလေၾကာင္းမွႀကဲ၍ တုိက္ခုိက္လုိက္ျခင္း သည္ အစိုးရတပ္မ်ား၏ လက္ခ်က္ျဖစ္သည္ ဟု ဆုိႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ အဆုိပါ တုိက္ခုိက္မႈႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ခ်င့္ခ်ိန္စရာ အေၾကာင္းအရာမ်ား ရွိေနသည္။

တုိက္ခုိက္မႈအတြင္း လူ ၈ဝ ဦးခန္႔ေသဆံုးၿပီး ၂ဝဝ ဦးခန္႔ ဒဏ္ရာရရွိသည္။ အဆုိပါဓာတ္ေငြ႕ တုိက္ခုိက္မႈသည္ ဆီးရီးယားအစိုးရ၏ လက္ခ်က္ျဖစ္သည္ ဟု အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ားက စြပ္စြဲထားၿပီး ယင္း တုိက္ခုိက္မႈ ေၾကာင့္ မၾကာမီက ေျပာင္းလဲပစ္ လုိက္သည့္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၏ အာဆတ္ ျဖဳတ္ခ်ေရးမူဝါဒ အေပၚသုိ႔ပါ အက်ဳိးသက္ေရာက္ ေစခဲ့သည္ဟု အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္ က ဆုိထားသည္။

တျခားတစ္ဖက္တြင္ ဓာတ္ေငြ႕တုိက္ခုိက္ မႈမွာ ဆီးရီးယားအစိုးရ၏ လက္ခ်က္ မဟုတ္ဘဲ ေလေၾကာင္းမွ တုိက္ခုိက္မႈအတြင္း အတုိက္အခံသူပုန္ အဖြဲ႕၏ ဂုိေဒါင္အတြင္း သုိေလွာင္ထားသည့္ ဓာတုဓာတ္ေငြ႕မ်ား ေပါက္ကြဲျခင္းသာ ျဖစ္သည္ဟု ႐ုရွားက ေထာက္ျပထားသည္။

ယင္း တုိက္ခုိက္မႈသည္ တားျမစ္ထားသည့္ ဓာတု အဆိပ္ဓာတ္ေငြ႕ မ်ားကုိ လက္နက္အျဖစ္ အသံုးျပဳခဲ့ ျခင္းေၾကာင့္ တရားခံကုိ တိတိက်က် ေဖာ္ထုတ္ရန္ လုိအပ္သည္ဟု ဆီးရီးယားဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢ အထူးသံတမန္ စတီဖန္ဒီမစ္တူရာ က ေျပာၾကားထားၿပီး ျပင္သစ္၊ ၿဗိတိန္ႏွင့္ အေမရိကန္ အစိုးရတုိ႔က ဆီးရီးယားႏုိင္ငံ အေပၚ အျပစ္ပံုခ်၍ လံုၿခံဳေရး ေကာင္စီက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ တစ္ရပ္ ထုတ္ျပန္ကာ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈကုိ အလ်င္အျမန္ ျပဳလုပ္ရန္ ေတာင္းဆုိ ထားသည္။

ဤေနရာတြင္ ေမးစရာေမးခြန္း တစ္ရပ္ ထြက္ေပၚလာသည္။ ယင္းေမးခြန္းမွာ တျခားမဟုတ္။ ဆီးရီးယား အစိုးရက မည္သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ အဆိပ္ဓာတ္ေငြ႕ ျဖင့္ တုိက္ခုိက္ရသလဲ ဟူ၍ပင္ ျဖစ္သည္။ ဆီးရီးယားအစုိးရ တပ္မ်ားသည္ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႕ေပါင္း မ်ားစြာ၏ တုိက္ခုိက္မႈ ဒဏ္ကုိ တြန္းလွန္ေနရသည့္ အျပင္ အစုိးရကုိ ျဖဳတ္ခ်ရန္ လက္နက္စြဲကုိင္ တုိက္ခုိက္ေနသည့္ သူပုန္မ်ားႏွင့္ ႏုိင္ငံေရးအရ ေျဖရွင္းႏုိင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းေနသည့္ ယခုအခ်ိန္တြင္ ဓာတု အဆိပ္ဓာတ္ေငြ႕ ကုိ အသံုးျပဳ တုိက္ခုိက္မည္ ဆုိပါက အမွားႀကီး မွားလိမ့္မည္ ျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ အုိင္းဒလစ္ၿမိဳ႕ အနီးသုိ႔ ေလေၾကာင္းမွ အဆိပ္ဓာတ္ေငြ႕ျဖင့္ တုိက္ခုိက္ျခင္းသည္ ဆီးရီးယား အစိုးရ၏ အဓိကဦးစားေပး လုပ္ငန္းစဥ္ မဟုတ္ေပ။ အေၾကာင္းမွာ အာဆတ္ အစိုးရ၏ အဓိက လုပ္ငန္းစဥ္မွာ ျပည္တြင္းစစ္ဒဏ္ႏွင့္ စစ္ေသြးၾကြ အဖြဲ႕မ်ား၏ တုိက္ခုိက္မႈကုိ မခ်ိမဆံ့ခံ ေနရသည့္ ဆီးရီးယားႏုိင္ငံ အတြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ျပန္လည္ ထူေထာင္ႏုိင္ေရး အတြက္ ႏုိင္ငံေရးအရ ေျဖရွင္းရန္ပင္ ျဖစ္ေၾကာင္း ဆီးရီးယား သုိ႔ လွ်ဳိ႕ဝွက္ သြားေရာက္၍ အာဆတ္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြး ခဲ့သည့္ အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္ လႊတ္ေတာ္အမတ္ တူလ္ဆီဂက္ဘာ့ဂ္ ၏ အလည္အပတ္ ခရီးက သက္ေသခံ လ်က္ရွိသည္။

ဂက္ဘာ့ဂ္သည္ ၄င္း၏ ခရီးစဥ္အတြင္း ဆီးရီးယား သမၼတ အာဆတ္ ႏွင့္ေတြ႕ဆံုကာ အကယ္၍ သမၼတထရမ့္က တယ္လီဖုန္းျဖင့္ ဆက္သြယ္ စကားေျပာဆုိ ေဆြးေႏြးမည္ ဆုိပါက လက္သင့္ခံမည္ ဟုတ္၊ မဟုတ္ဟု အာဆတ္၏ သေဘာထားကုိ ေမးျမန္းရာတြင္ အာဆတ္က လက္ခံမည္ဟု ခ်က္ခ်င္းေျဖၾကား လုိက္သည့္ အျပင္ ၄င္းအား တုိက္႐ုိက္ ဆက္သြယ္ႏုိင္သည့္ တယ္လီဖုန္းနံပါတ္ ကုိပင္ ေပးအပ္ခဲ့သည္။ အလားတူ ၄င္းအေနျဖင့္ အလက္ပုိ ၿမိဳ႕သုိ႔ သြားေရာက္ လည္ပတ္ျခင္းကုိ အာဆတ္ က ခြင္႔ျပဳ၊ မျပဳ ဟူေသာ ေတာင္းဆုိခ်က္ကုိ အာဆတ္က လုိက္ေလ်ာခဲ့သည္။

၄င္းတုိ႔၏ လွ်ဳိ႕ဝွက္ ေတြ႕ဆံုသည့္ အေၾကာင္းကုိ လက္ဘႏြန္ ႏုိင္ငံထုတ္ သတင္းစာႀကီး တစ္ေစာင္က ေဖာ္ျပထားသည္။ အဆုိပါ အေၾကာင္းအရာ မ်ားသည္ ဆီးရီးယား အစိုးရအေပၚ ေျပာင္းလဲလာသည့္ အေမရိကန္၏ ရပ္တည္ခ်က္ သေဘာထားကုိ ဖြင့္လွစ္ျပသ ေနျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ယခုကဲ့သုိ႔ အေရးႀကီးလွသည့္ အခ်ိန္တြင္ အုိင္းဒလစ္ၿမိဳ႕ အနီးသုိ႔ ေလေၾကာင္းမွ အဆိပ္ဓာတ္ေငြ႕ျဖင့္ တုိက္ခုိက္ လုိက္ျခင္းသည္ အာဆတ္အစိုးရ၏ ႀကိဳးပမ္းမႈ အားလံုးမွာ သဲထဲေရသြန္ သလုိျဖစ္ေစမည့္ အျပင္ ႏုိင္ငံအတြင္း ျပည္ပႏုိင္ငံမ်ားက စစ္ေရးအရ ၾကားဝင္စြက္ဖက္ လာေစရန္ လမ္းဖြင့္ေပး သကဲ့သုိ႔ ျဖစ္လာမည္ ျဖစ္သည္။

ထုိ႔ျပင္ ဆီးရီးယား အစိုးရတပ္ မ်ားသည္ ႏုိင္ငံအလယ္ပုိင္းရွိ ဟာမာျပည္နယ္ ကဲ့သုိ႔ေသာ အဓိကအေရးပါသည့္ နယ္ေျမမ်ားႏွင့္ ဒမတ္စကပ္ၿမိဳ႕ ဆင္ေျခဖံုးရွိ ေဒသမ်ားကုိပါ ျပန္လည္သိမ္းပုိက္ ထားႏုိင္ၿပီ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ သူပုန္မ်ားႏွင့္ ေဒသခံ အရပ္သားမ်ား အေပၚ အဆိပ္ဓာတ္ေငြ႕ကုိ အသံုးျပဳ၍ ေလေၾကာင္းမွ တုိက္ခုိက္ရန္ မလုိအပ္ဟု သံုးသပ္သူ တခ်ဳိ႕က ေကာက္ခ်က္ခ် ထားသည္။

ထုိ႔ျပင္ ခန္းရွိတ္ေခါင္ၿမိဳ႕ ေပၚသုိ႔ ႀကဲခ်သည္ ဟူေသာ အဆိပ္ဓာတ္ေငြ႕မ်ဳိးကုိ ပုိင္ဆုိင္ထားျခင္း မရွိဟု ဆီးရီးယားက တုံ႔ျပန္ ေျပာၾကားထားၿပီး ၄င္းတုိ႔အေနျဖင့္ ဓာတုလက္နက္ အသံုးျပဳမႈ ပိတ္ပင္ တားဆီးေရး အဖြဲ႕ (OPCW) သုိ႔ ေပးအပ္ထားသည့္ ကတိကဝတ္ကုိ ေလးစားလုိက္နာ ေၾကာင္း ဆီးရီးယား လက္ေထာက္ ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ဖာအီဆယ္လ္ေမဒက္ ကေျပာသည္။ ဤေနရာတြင္ သတိျပဳစရာ တစ္ခ်က္မွာ အဆိပ္ဓာတ္ေငြ႕ တုိက္ခုိက္မႈသည္ ဆီးရီးယားအစိုးရ၏ လက္ခ်က္ဟု အျပစ္ပံုခ် ႏုိင္မည္ဆုိပါက အနာဂတ္တြင္ က်င္းပမည့္ ဆီးရီးယား ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ရပ္တန္႔ သြားမည္ျဖစ္ၿပီး ဆီးရီးယားအစုိးရ အေပၚ ထားရွိသည့္ ႏုိင္ငံတကာ၏ သေဘာထား ကုိပါ ေျပာင္းျပန္လွန္ပစ္ ႏုိင္သည့္ အခ်က္အား ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား အထေျမာက္ ေအာင္ျမင္မည္ကုိ စုိးရိမ္ေနသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ေကာင္းစြာ သေဘာထားျခင္း ျဖစ္သည္ဟူေသာ အခ်က္ပင္ ျဖစ္သည္။

OPCW အဖြဲ႕သည္ ဆီးရီးယားႏုိင္ငံ အတြင္းသုိ႔ ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလ က လာေရာက္၍ ဆီးရီးယားအစုိးရက လုပ္ေဆာင္ေနသည့္ ဓာတုလက္နက္မ်ား ဖ်က္သိမ္းျခင္း အစီအစဥ္မ်ားကုိ စစ္ေဆးခဲ့သည္။ ယင္းအခ်ိန္တြင္ ဆီးရီးယားႏုိင္ငံ သည္ OPCW အဖြဲ႕ဝင္တစ္ႏုိင္ငံ အျဖစ္ ပါဝင္လာခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။ ေနာက္ပုိင္းတြင္ ဆီးရီးယား အစိုးရသည္ ၄င္းတုိ႔၏ ဓာတုလက္နက္ စက္႐ုံမ်ားကုိ လည္ပတ္မႈ မရွိေစရန္ လုပ္ေဆာင္ၿပီး ျဖစ္သည္ဟု OPCW အဖြဲ႕က ေထာက္ခံေျပာၾကား ထားသည္။

ဧၿပီ ၄ ရက္က ျဖစ္ပြားသည့္ အဆုိပါ တုိက္ခုိက္မႈတြင္ ဆီးရီးယား အစိုးရတပ္မ်ားသည္ အဆိပ္ဓာတ္ေငြ႕ မ်ားကုိ အသံုးျပဳျခင္း မရွိေသာ္လည္း ေလေၾကာင္းမွ တုိက္ခုိက္သည္ ဟူေသာအခ်က္ကုိ ျငင္းဆုိထားျခင္း မရွိေပ။ အစိုးရတပ္ မ်ားသည္ သူပုန္အဖြဲ႕၏ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္ရွိ လက္နက္ သုိေလွာင္႐ုံကုိ အဓိကပစ္မွတ္ထား တုိက္ခုိက္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ယင္းလက္နက္ သုိေလွာင္႐ုံ၌ အဆိပ္အေတာက္ ျဖစ္ေစသည့္ ဗံုးမ်ားျပဳလုပ္ရာတြင္ အသံုးျပဳေသာ ဓာတုပစၥည္းမ်ား ကုိ သုိေလွာင္ထား သည္ဟု ႐ုရွားကာကြယ္ေရး ဝန္ႀကီးဌာနမွ ေျပာေရးဆုိခြင္႔ ရွိသူ ဗုိလ္မွဴးခ်ဳပ္ အီေဂါကုိနာရွန္ေကာ႔ဗ္ က ေထာက္ျပထားသည္။ အဆုိပါလက္နက္ သုိေလွာင္႐ုံကုိ အဆိပ္ဓာတ္ေငြ႕ ထည့္သြင္းထားသည့္ အေျမာက္ဆန္မ်ား သုိေလွာင္ရာ ေနရာႏွင့္ ယင္း အေျမာက္ဆန္မ်ား ထုတ္လုပ္ရာ စက္႐ုံအျဖစ္ အသံုးျပဳေလ႔ ရွိၿပီး အေျမာက္ဆန္မ်ားကုိ အီရတ္ရွိ စစ္ေသြးၾကြ မ်ားထံသုိ႔ ေပးပုိ႔ခဲ့ၾက သည္ဟု ကုိနာရွန္ေကာ႔ဗ္ ကဆုိသည္။ ထုိ႔ျပင္ အီရတ္ရွိ စစ္ေသြးၾကြမ်ားက အဆုိပါ အေျမာက္ဆန္မ်ားကုိ ထပ္ခါတလဲလဲ အသံုးျပဳ၍ တုိက္ခုိက္ေန သည္ကုိ ႏုိင္ငံတကာ အသုိက္အဝန္းႏွင့္ အီရတ္အစိုးရကပါ အသိအမွတ္ျပဳ ေထာက္ခံ ထားသည္။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဆုိရပါမူ ဆီးရီးယားႏုိင္ငံ အတြင္း အဆိပ္ဓာတ္ေငြ႕ကုိ အသံုးျပဳ၍ တုိက္ခုိက္ျခင္းသည္ ႏုိင္ငံတကာဥပေဒကုိ ခ်ဳိးေဖာက္ျခင္းပင္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ယင္းကိစၥရပ္ႏွင္႔ စပ္လ်ဥ္း၍ ေဆြးေႏြးရန္ တုိက္ခုိက္မႈ ျဖစ္ပြားၿပီး ေနာက္ပုိင္းတြင္ ကုလသမဂၢ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီက အေရးေပၚ အစည္းအေဝး တစ္ရပ္က်င္းပ ခဲ့ရသည္။ ယင္းတုိက္ခုိက္မႈႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ မည္သူ႔တြင္ တာဝန္ရွိသည္ကုိ စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ ၾကေတာ႔မည္ ျဖစ္သည္။ သုိ႔ရာတြင္ ထုိသုိ႔စံုစမ္း ေဖာ္ထုတ္ရာ၌ အင္အားႀကီးႏုိင္ငံ မ်ားအေနျဖင့္ အဘက္ဘက္မွ ေတြးေတာဆင္ျခင္ ၍ ဆံုးျဖတ္ႏုိင္မွ သာလွ်င္ တုိက္ခုိက္မႈကုိ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ တရားခံအား ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္မည္ ျဖစ္ၿပီး ဆီးရီးယား ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲႀကီး ကုိပါ အေထာက္အကူ ျပဳႏုိင္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း သံုးသပ္တင္ျပ လုိက္ရပါသည္။

ျမ၀တီေန႔စဥ္သတင္းစာ ၊ စာ(၂၄)