ေႏြရာသီမွာ ရင္ဆုိင္ရမယ့္ က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား

ေႏြရာသီမွာ ရင္ဆုိင္ရမယ့္ က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား

( ေဒါက္တာလြင္သန္႔ )

မတ္လ ပထမသီတင္းပတ္ အတြင္း မေကြးတိုင္းေဒသႀကီး အပါအဝင္ တိုင္းေဒသႀကီးႏွင့္ ျပည္နယ္အခ်ဳိ႕ ေန႔အပူခ်ိန္ ၃၈ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ ထက္ေက်ာ္လြန္ၿပီး ေန႔အပူခ်ိန္ အျမင့္ဆံုး ေရာက္ရွိကာ အပူဒဏ္အႏၲရာယ္ ရွိေၾကာင္း မိုးေလဝသ ပညာရွင္တစ္ဦးက ေျပာၾကားခဲ့တယ္။ ေန႔အပူခ်ိန္ အျမင့္ဆံုး ၄ဝ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္မွ ၄၂ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ အတြင္း ေရာက္ရွိႏိုင္တဲ့ ေဒသေတြက မေကြးတိုင္း ေဒသႀကီး အေနာက္ေတာင္ပိုင္း နဲ႔ေတာင္ပိုင္း၊ ပဲခူးတိုင္းေဒသႀကီး အေနာက္ေျမာက္ပိုင္း နဲ႔ အလယ္ပိုင္း၊ ဧရာဝတီတိုင္း ေဒသႀကီး အလယ္ပိုင္း၊ မြန္ျပည္နယ္ အလယ္ပိုင္းေဒသ တို႔ျဖစ္ေၾကာင္း သတိေပးေျပာဆို ခဲ့တာပါ။ ''အပူဒဏ္ တစ္ခုတည္း မဟုတ္ဘူး။ ေရရွားတာေတြ၊ မီးေလာင္တာေတြ နဲ႔ စိုက္ပ်ဳိးေရး က႑၊ အထြက္ႏႈန္း ေလ်ာ့နည္းတာေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္လို႔'' ေျပာပါတယ္။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ ေန႔အပူခ်ိန္ အျမင့္ဆံုး ၃၉ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ ထိျမင့္ၿပီး မႏၲေလးၿမိဳ႕နဲ႔ အျခားၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာ ေန႔အပူခ်ိန္ ျမင့္တက္ဖြယ္ ရွိေၾကာင္း၊ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ အၫႊန္းကိန္းမ်ားမွာ ရန္ကုန္တိုင္း ေဒသႀကီး၊ မေကြးတိုင္း ေဒသႀကီး၊ ပဲခူးတိုင္းေဒသႀကီး၊ ဧရာဝတီတိုင္း ေဒသႀကီး၊ တနသၤာရီတိုင္း ေဒသႀကီးတို႔မွာ အႏၲရာယ္ ပိုလြန္တဲ့အဆင့္ (၁၁)ထက္ ေက်ာ္လြန္ေရာက္ရွိ ႏိုင္ေၾကာင္း မိုးေလဝသ ပညာရွင္တစ္ဦးက ဆိုတယ္။ ေန႔အပူခ်ိန္ တစ္ေန႔ထက္ တစ္ေန႔ မ်ားလာတယ္။ အပူဒဏ္ သိသာစြာ ခံစားလာၾကရ ပါတယ္။

ေႏြရာသီမွာ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ေရာဂါ ေတြက ေရရွားပါးမႈ၊ ေသာက္သံုးေရ ျပတ္လပ္မႈ၊ တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းမႈ နည္းျခင္းေၾကာင့္ ဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလွ်ာ ေရာဂါမ်ား၊ အစာအဆိပ္သင့္ျခင္း ေရာဂါ၊ အထက္လွန္ ေအာက္ေလွ်ာ ေရာဂါမ်ား၊ အပူေၾကာင့္ ေရဓာတ္ဆံုး႐ႈံးျခင္း၊ ၾကြက္တက္ျခင္း၊ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ သင့္ျခင္း၊ အသားအေရ ညိဳမည္းစြဲျခင္း၊ အေရျပား ဓာတ္မတည့္ျခင္း၊ အေရျပားယားနာမ်ား၊ အပူေၾကာင့္ ေသြးလန္႔ျခင္းတို႔ ျဖစ္ေပၚႏိုင္ကာ ေသဆံုးတဲ့ အထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

ေသာက္သံုးေရ ျပတ္လပ္ျခင္း ေရမသန္႔ျခင္းက တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းမႈ က်ဆင္းလာသလို မသန္႔တဲ့ေရ ေသာက္သံုးရလို႔ ဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလွ်ာ ဝမ္းကိုက္ေရာဂါမ်ား ခံစားၾကရပါတယ္။ ဝမ္းေလွ်ာေရာဂါမွာ ဗက္တီးရီးယား အီကိုလိုင္း၊ ဘယ္စီလယ္ရီ ႏွင့္ အမီးဘား ဝမ္းကိုက္ေရာဂါတို႔ ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါတယ္။ ေရာဂါရွိသူရဲ႕ မစင္ကို ယင္နားၿပီး ပ်ံသန္းကာ အစာမွာနားလို႔၊ မသန္႔ရွင္းတဲ့ လက္ေခ်ာင္းမ်ားနဲ႔ စားေသာက္ျခင္းေၾကာင့္ ဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလွ်ာ ႏွင့္ ဝမ္းကိုက္ ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။

လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရတဲ့ အစားအစာရဖို႔ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ နဲ႔ သစ္သီးေတြ လတ္ဆတ္ဖို႔ လိုသလို၊ ဝယ္ယူလာတဲ့ ပစၥည္းေတြကို ဆားရည္မွာ ၁၅ မိနစ္ခန္႔စိမ္ ေရစင္စင္ေဆးၿပီးမွ ဓာတုေျမၾသဇာ၊ ဓာတုပိုးသတ္ေဆး ဒဏ္မွ ကာကြယ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္တယ္။

အသံုးအေဆာင္ ပစၥည္းမ်ား လွီးျဖတ္ စားေသာက္ရမယ့္ ဇြန္းခက္ရင္း စသည္တု႔ိ သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္ၿပီး အစားအေသာက္မ်ား ခ်က္ျပဳတ္ ကိုင္တြယ္မယ့္ ဝန္ထမ္းမ်ား၊ အိမ္အကူ၊ အလုပ္သမားမ်ား သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္ ရမယ္။ အစားအစာ မခ်က္ျပဳတ္မီ ထည့္ထားမယ့္ ေရခဲေသတၱာ၊ ခ်က္ျပဳတ္ၿပီး ထည့္ထားမယ့္ ေရခဲေသတၱာ ခြဲျခားထားရမယ္။ ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ့ တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းေရး အေနနဲ႔ အစာမစားမီ၊ အစာမျပင္မီ မကိုင္တြယ္ခင္ လက္ကို ဆပ္ျပာ၊ ေရတို႔နဲ႔ စကၠန္႔ ၂ဝ ေက်ာ္ေက်ာ္ ေဆးေၾကာဖို႔ လိုပါတယ္။

ေသာက္သံုးေရမွာ ေရသန္႔ ေသာက္ႏိုင္တယ္။ ေရသန္႔မရရင္ ေရကိုက်ဳိခ်က္ အေအးခံၿပီး ေသာက္ႏိုင္တယ္။ စထရပ္ကို ေကာ့ကပ္ေရာဂါပိုး ဟာ ေလနဲ႔အတူ ႏွာေခ်ျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းကေန အစာထဲ ကူးစက္သြားကာ စားသံုးသူထံ ကူးစက္ႏိုင္တယ္။ အစာထုတ္လုပ္တဲ့ အလုပ္သမား၊ အိမ္ေဖာ္ေတြ ကူးစက္ေရာဂါ ကင္းရွင္းဖို႔ လိုအပ္သလို၊ က်န္းမာေရး ကင္းစင္ေၾကာင္း တစ္လအတြင္း စစ္ေဆးထားရွိမႈ ရွိရပါမယ္။ ေရွာင္တခင္ စစ္ရာမွာ သလိပ္၊ လက္ၾကားအရည္မ်ား စစ္ေဆး သြားသင့္တယ္။

တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းမႈ အားနည္းျခင္း၊ လက္ကိုဆပ္ျပာ၊ ေရတို႔နဲ႔ စကၠန္႔ ၂ဝ ၾကာ ေဆးေၾကာျခင္း မျပဳရင္ ဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလွ်ာ ေစတဲ့ေရာဂါပိုး အမ်ဳိးမ်ဳိး အလြယ္တကူ ဝင္ေရာက္ႏိုင္မွာပဲ ျဖစ္တယ္။ ဝမ္းေရာဂါရရင္ စားေဆး ႏိုဘက္တို၊ မက္ထ႐ိုနဲ႔ ဒီကိုေတးကို တစ္ေန႔သံုးႀကိမ္ႏွင့္ ေလးရက္ဆက္ေသာက္ ဖို႔နဲ႔ ဓာတ္ဆားရည္ ေသာက္ေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဆရာဝန္နဲ႔ စနစ္တက် ျပသဖို႔လိုတယ္။

အပူေၾကာင့္ ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးျခင္း၊ ၾကြက္တက္ျခင္းမွ ကာကြယ္ဖို႔ ေနအလြန္ျပင္းတဲ့ မြန္းတည့္ ၁၂ နာရီမွ ညေန ၃ နာရီထိ အလုပ္မွအနားယူ ေစျခင္း အေစာပိုင္းအခ်ိန္ သို႔မဟုတ္ ညေန ၅ နာရီအခ်ိန္ပုိင္း လုပ္ေဆာင္ျခင္းမ်ဳိး ေျပာင္းသင့္တယ္။ မလႊဲသာလို႔ ေနပူထဲလုပ္ရရင္ လံုေလာက္တဲ့ အေဆာင္းအကာမ်ား၊ ေနေရာင္ခံ ခရင္မ္လိမ္းေပး သင့္တယ္။ ႏွစ္နာရီၾကာတိုင္း တစ္ႀကိမ္ လိမ္းေပးသင့္တယ္။ သို႔မဟုတ္ သနပ္ခါး လိမ္းေပးႏိုင္ ပါတယ္။

ေနပူမွျပန္လာၿပီး ေရေႏြး သို႔မဟုတ္ ဓာတ္ဆားရည္ ေသာက္ဖို႔ လိုမယ့္အျပင္ ခရမ္းလြန္ ေရာင္ျခည္ ၉၉ ရာခိုင္ႏႈန္း ကာကြယ္တဲ့ မ်က္မွန္တပ္ဆင္ ေပးဖို႔လိုပါတယ္။ ေနေရာင္မွာ ၾကာၾကာမလုပ္ ေစဘဲ အလွည့္နဲ႔ လုပ္ေစျခင္း၊ အလြန္ပူျပင္းတဲ့ ေနေရာင္မွာ အလုပ္လုပ္ေစျခင္း ေရွာင္သင့္တယ္။ အပူေၾကာင့္ ေရဓာတ္ ဆံုး႐ံႈးျခင္းမွ ေသြးလန္႔ျခင္းျဖစ္ကာ အသက္ဆံုး႐ႈံးတဲ့အထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ခရမ္းလြန္ ေရာင္ျခည္ဟာ ညဘက္မွာ သုညျဖစ္ၿပီး အလြန္ပူျပင္းတဲ့ မြန္းတည့္ ၁၂ နာရီမွ မြန္းလြဲ ၂ နာရီအတြင္း ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ ညႊန္းကိန္းအမွတ္ ၁၂ ထိရွိႏိုင္တယ္။

ခရမ္းလြန္ ေရာင္ျခည္ေၾကာင့္ အေရျပား ညိဳမည္းစြဲျခင္း၊ အေရျပား ဓာတ္မတည့္ျခင္း၊ အေရျပားယားနာမ်ား၊ အင္ပ်ဥ္ထြက္ျခင္း၊ အေရျပား ကင္ဆာနဲ႔ မ်က္စိမွာ သက္ႀကီးေရတိမ္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေနပူဒဏ္နဲ႔ ခရမ္းလြန္ ေရာင္ျခည္ ကာကြယ္တတ္ဖို႔ လိုတယ္။ ေရဆာရင္ ေရပဲ ေသာက္သင့္တယ္။ အရက္၊ ဘီယာ ေရွာင္သင့္တယ္။ အရက္ဘီယာဟာ ခႏၶာကိုယ္ထဲရွိေသြးကို ညစ္ႏြမ္းေစလို႔ ေရမ်ားမ်ား ေသာက္ဖို႔လိုလာမွာပဲ ျဖစ္တယ္။ အခ်ဳိရည္ဘူးေတြ မေသာက္သင့္ပါဘူး။

ယခုႏွစ္မွာ ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြး H7N9 တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ပြားေနလို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ကူးစက္ေရာက္ရွိ ႏုိင္တယ္။ တ႐ုတ္မွ ေအးခဲၾကက္သား၊ ၾကက္ဥအျပင္ ၾကက္၊ ငွက္ အရွင္သြင္းတာ ကန္႔သတ္သလို ဟိမဝႏၲာ

ေဆာင္းခိုငွက္ ေတြေၾကာင့္ ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြး ျဖစ္ႏုိင္သျဖင့္ ဇီဝလံုၿခံဳမႈ ရရွိေစဖို႔ ၾကက္၊ ငွက္မ်ား အနည္းဆံုး အိမ္နဲ႔ သံုးမိုင္ခန္႔အကြာမွာ ေမြးျမဴဖို႔လိုမယ့္ အျပင္ ဇီဝလံုၿခံဳမႈ ဂ႐ုစိုက္ဖို႔ လိုအပ္လွပါတယ္။

ဒီႏွစ္ေႏြမွာ ပိုမိုပူျပင္းရာ ေရအရင္းအျမစ္မ်ား ခန္းေျခာက္လာတယ္။ ယင္းကုိ အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး ျခင္က်ားေပါက္ပြားမႈ ပိုလာစရာရွိရာ ဇီကာဗိုင္းရပ္စ္ ဘရာဇီးမွာ ကပ္ေရာဂါအသြင္ ျဖစ္ခဲ့သလို ျခင္က်ားရဲ႕ မူလရင္းျမစ္ အာရွနဲ႔ အာဖရိကေဒသမွာ ျဖစ္ႏုိင္ေျခရွိ ေနတယ္။ ႏုိင္ငံေပါင္း ၃၉ ႏုိင္ငံပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႏုိင္ငံျခားသူ ကိုယ္ဝန္သည္ တစ္ေယာက္ ေငြေဆာင္ကမ္းေျခ သြားေရာက္ခဲ့ၿပီး ဇီကာကူးစက္ခံ ရေၾကာင္း သိရွိခဲ့လို႔ ေငြေဆာင္ကမ္းေျခ တည္းခိုရာဟိုတယ္ နဲ႔ တစ္မိုင္ပတ္လည္ ျခင္ေဆးဖ်န္းျခင္း၊ ျခင္ေဆးမႈတ္ျခင္းမ်ား ရွိခဲ့တယ္။ ဇီကာေရာဂါျဖစ္ရင္၊ တုပ္ေကြးေရာဂါလို ကိုယ္လက္မအီမသာ ျဖစ္ျခင္း၊ ဖ်ားျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း ျဖစ္ၿပီး အလုိလို ေပ်ာက္ကင္း သြားတယ္။ ကိုယ္ဝန္သည္ မိခင္မွာျဖစ္ရင္ ဦးေႏွာက္ေသ ဉာဏ္ရည္ မျပည့္ဝတဲ့ ကေလးမ်ား ေမြးဖြားလာလို႔ ကိုယ္ဝန္မယူၾကဖုိ႔ လက္တင္ အေမရိကနဲ႔ စင္ကာပူတို႔မွာ ႏႈိးေဆာ္ထားတယ္။ ျခင္က်ားမွ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးလည္း ျဖစ္ႏုိင္လို႔ ျခင္က်ားႏွိမ္နင္းေရး ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ လိုပါတယ္။

ေရမ်ားကို အဖံုးျဖင့္ ဖံုးအုပ္ျခင္း၊ သြန္ပစ္ျခင္း၊ လဲလွယ္ေပးျခင္း၊ ေရစစ္နဲ႔စစ္ျခင္း၊ ျခင္စားငါးေမြးျခင္း၊ ျခင္မေပါက္ပြားေအာင္ အဘိတ္ေဆးခတ္ျခင္း၊ ျခင္ကိုက္မခံရေအာင္ မယ္လာသီယြန္၊ ပါရာသီယြန္ ေဆးဖ်န္းျခင္း၊ ေဆးမႈတ္ျခင္း၊ ျခင္ေဆးစိမ္ ျခင္ေထာင္နဲ႔ ေန႔၊ ညအိပ္ျခင္း၊ ကေလးငယ္မ်ား ျခင္ေထာင္နဲ႔ ေန႔၊ ညသိပ္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။

ဇီကာႏွင့္ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး အတြက္ ကာကြယ္ေဆး၊ ကုသေဆး မေပၚေသးပါ။ ဇီကာဗိုင္းရပ္စ္ လူနာရဲ႕ ေခြၽး၊ သလိပ္တို႔မွာ ပါဝင္ၿပီး လိင္ဆက္ဆံျခင္းမွ ကူးစက္ႏုိင္သလို မိခင္မွ ကေလးကို ကူးစက္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု စီဒီစီေရာဂါ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ ႀကိဳတင္ ကာကြယ္ေရးဗဟိုက ဆုိတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဇီကာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံရ ကိုယ္ဝန္သည္ (ႏုိင္ငံျခားသူ) တစ္ဦး ရွိခဲ့ၿပီး ဇီကာဗိုင္းရပ္စ္ ခြဲျခားႏုိင္တဲ့ ေနာက္ဆံုးေပၚ စက္အသစ္မ်ားနဲ႔ စမ္းသပ္ေပးႏုိင္ၿပီပဲ ျဖစ္တယ္။

ေႏြရာသီမွာ ေရအရင္းအျမစ္ ရွားပါးလို႔ ေရမ်ားေခြၽတာၿပီး သီးႏွံစိုက္ပ်ဳိးရတဲ့ အခါ ရာသီဥတုေၾကာင့္ သီးႏွံအထြက္ႏႈန္း ေလ်ာ့နည္းကာ စားနပ္ရိကၡာ ေစ်းႀကီးျမင့္မႈ၊ ျပတ္လပ္မႈမ်ား ႀကံဳရႏုိင္ပါတယ္။ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းသူမ်ားက ျမန္မာျပည္ ေျမာက္ပိုင္း ေရခဲေတာင္မွ ေရခဲမ်ား အရည္ေပ်ာ္လို႔ ျမစ္ေရႀကီးမႈ ႐ုတ္တရက္ ျဖစ္လာႏိုင္လို႔ ဧရာဝတီျမစ္ အထက္ပိုင္းေတြ၊ ေအာက္ပိုင္းေတြ မွာပါ ျမစ္ေရတုိးမႈ ျဖစ္လာႏုိင္ေၾကာင္း သတိေပး ထားတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ရာသီဥတုဟာ ဆယ္စုႏွစ္အတြင္း ေျပာင္းလဲသြားျခင္းသည္ သစ္ေတာမ်ား ျပဳန္းတီးျခင္းနဲ႔ ေဂဟစနစ္ ေျပာင္းလဲျခင္းတုိ႔ ျဖစ္ေနလို႔ သစ္ေတာမ်ား ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ေရး အေရးႀကီး လာတယ္။

ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ား အတြင္းရွိေရမ်ား စံခ်ိန္တင္ က်ဆင္းမႈမွ ကာကြယ္ဖုိ႔ ဆည္ေျမာင္း၊ တာတမံမ်ား ေဆာက္လုပ္ကာ ေရသုိေလွာင္ ထားျခင္းျဖင့္ ေရရွားပါးမႈ ျပႆနာ၊ ေဂဟစနစ္ ေျပာင္းလဲျခင္း၊ စိုက္ပ်ဳိးေျမ ေရလံုေလာက္ျခင္း၊ ေရအားလွ်ပ္စစ္ စသည္ျဖင့္ အားသာခ်က္မ်ား ရွိေနတာေၾကာင့္ အလယ္ပိုင္း မိုးနည္းေဒသမွာ ဆည္ေျမာင္း၊ တာတမံမ်ား ေဆာက္လုပ္ျခင္း၊ ျမစ္ေရတင္ စီမံကိန္းမ်ား တုိးခ်ဲ႕ေဆာင္ရြက္ လုပ္ကိုင္သင့္ပါတယ္။ ေျမေအာက္ေရ သံုးစြဲမႈ မ်ားျပားလာရင္ ေရျပတ္လပ္မႈမ်ား ပိုမိုဆုိးရြားလာႏုိင္လို႔ ဆည္ေျမာင္းမ်ား တည္ေဆာက္ျခင္း၊ သစ္ေတာမ်ား ထိန္းသိမ္းျခင္း ကသာ အပူခ်ိန္ ျပင္းထန္ျခင္း၊ ေရရွားပါးျခင္းတို႔မွ ကာကြယ္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမ၀တီေန႔စဥ္သတင္းစာ ၊ စာ(၈)