အာရွႏွင့္ အာဖရိကနိုင္ငံမ်ားကို ျခိမ္းေျခာက္လာေနေသာ ေဆး၀ါးအတု ျပႆနာ

အာရွႏွင့္ အာဖရိကနိုင္ငံမ်ားကို ျခိမ္းေျခာက္လာေနေသာ ေဆး၀ါးအတု ျပႆနာ

သင့္ ခ်စ္လွစြာေသာ သားငယ္ေလး ငွက္ဖ်ား ျဖစ္ေနတယ္ ဆိုပါစို ့။ ငွက္ဖ်ားဆိုတာ ကမၻာတစ္၀န္းက အၾကီးဆံုး လူသတ္ေကာင္ၾကီး ဆိုေတာ့ စိုးရိမ္တာေပါ့။ ကေလးက ကိုယ္ပူလည္း ျပန္မက်ဘူး၊ ေခၽြးေစးေတြ ျပန္ေနတယ္၊ အန္ေနတယ္၊ ခ်မ္းတုန္ေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကိစၥမရွိပါဘူး။ ခုနကပဲ ေစ်းထဲကေန ငွက္ဖ်ားျဖစ္ရင္ ေသာက္ရမယ့္ ေဆးေတြ ၀ယ္လာတာပဲ၊ တိုက္လိုက္ရံု ပဲေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ေဆးေတြ တိုက္ေပမယ့္ ကေလးရဲ႕ ေ၀ဒနာ သက္သာမလာဘူး ဆိုရင္၊ ေ၀ဒနာ သက္သာ မလာတဲ့အတြက္ ပိုေကာင္းတဲ့ ေဆးေတြ ၀ယ္တိုက္ ေပမယ့္လည္း ကေလးရဲ  ့အေျခအေနဟာ ဆိုးသည္ထက္ ဆိုးလာမယ္ဆိုရင္၊ ေနာက္ဆံုးမွာ ဘယ္လိုမွ မတတ္နုိင္ေတာ့ဘဲ ဒီကေလးရဲ႕ အသက္ကို ဆံုးရွံဳးလိုက္ရမယ္ ဆိုရင္၊ ေနာက္က်မွ အဲဒီေဆးေတြဟာ အတုေတြ ျဖစ္ေနမွန္း သိလိုက္ရတယ္ ဆိုရင္ သင္ဘယ္လို ခံစားရမလဲ ဆိုတာ ေတြးၾကည့္ပါ။ 

ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ အာဖရိကမွာ ဒါဟာ လက္ရွိ ျဖစ္ပြားေနလို ့ပါပဲ။ ကမၻာတစ္၀န္းမွာ ၀ိသမ ေလာဘသားေ တြက ေဆး၀ါးအတုေတြ ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ် ေနပါတယ္။ သူတို ့အတြက္ေတာ့ ေဒၚလာ ဘီလီယံမ်ားစြာ တန္ဖိုးရွိတဲ့ စီးပြားေရး ၾကီးေပါ့။ အဲဒီေဆး၀ါး ေတြကို ယံုၾကည္စြာ ၀ယ္ယူသံုးစြဲ ေနၾကတဲ့ အျပစ္မဲ့ လူသားေတြ မွာေတာ့ ႏွစ္စဥ္ လူေပါင္း သိန္းနဲ ့ခ်ီျပီး ေသဆံုး ရတာျဖစ္ပါတယ္။ 

ငွက္ဖ်ား ျဖစ္ပြားမႈ အဆိုးရြားဆံုး ကုန္းေျမအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံ ေနရဆဲျဖစ္တဲ့ အာဖရိက ကိုမွ ေရြးခ်ယ္ျပီး ဒီေလာဘသား ေတြက ငွက္ဖ်ားေဆး အတုေတြ သြင္းၾကပါတယ္။ နဂိုကမွ ဆင္းရဲႏြမ္းပါး တဲ့ အာဖရိက နိုင္ငံသား ေတြဟာ ၀မ္းစာကိုေတာင္ အနုိင္နိုင္ ရွာေနရတာ၊ ေဆးဖိုးလိုလာရင္ အခ်ိန္ပို အလုပ္ေတြ ဆင္းျပီး ျခစ္ျခဳပ္ကုပ္ကပ္ စုေဆာင္းျပီး ရလာတဲ့ ပိုက္ဆံကို က်စ္က်စ္ပါေအာင္ ကိုင္ျပီးေတာ့ ေဆးသြား၀ယ္ၾက ရတာပါ။ ရလာတဲ့ ေဆးကို တန္ဖိုးၾကီးစြာ ထားျပီး ေ၀ဒနာခံစား ေနရတဲ့ ကေလးငယ္ကို တယုတယ တိုက္လို ့ ေမွ်ာ္လင့္ျခင္း ၾကီးစြာ ေစာင့္ၾကည့္တဲ့ အခါမွာေတာ့ ကေလးခမ်ာ ေနေလာင္ပန္းလို ႏြမ္းေခြသြား ရာကေန ျပန္လန္း မလာနိုင္ေတာ့ ဘူးေပါ့။ 

ဒီေဆး၀ါးအတု ေတြေၾကာင့္ အာဖရိကမွာ နွစ္စဥ္လူ ၁၂၀၀၀၀ ထက္မနည္း ေသဆံုးေနတယ္။ သူတို ့ဟာ ေဆး၀ါးအတု ေတြရဲ  ့သားေကာင္ေတြ ျဖစ္သြားၾကတယ္၊ ေဆးေတြဟာ ရက္လြန္ေနတဲ့ ေဆးေတြ ဒါမွ မဟုတ္ ေဆးအာနိသင္ ဘာမွကို မပါတဲ့ ေဆးအတုေတြ ျဖစ္ေနတယ္လို ့ကမၻာ့ က်န္းမာေရးအဖြဲ ့က စံုစမ္းစစ္ေဆးျပီး ထုတ္ျပန္ေၾကညာ ခဲ့ပါတယ္။  ေဆးအတု ဆိုရာမွာ ေဆးအာနိသင္ မပါတဲ့ေဆးနဲ ့ ေဆးအာနိသင္ မျပည့္၀တဲ့ေဆး ေတြကို ဆိုလိုပါတယ္။ ေဆးအာနိသင္ လံုး၀မပါတဲ့ ေဆးထက္ ေဆးအာနိသင္ မျပည့္တဲ့ေဆးက ပိုျပီး အႏၱရာယ္ ရွိပါတယ္။ အာနိသင္ မျပည့္၀တဲ့ေဆး ေတြကို ေရရွည္ ေသာက္သံုးျခင္း အားျဖင့္ ေဆးယဥ္ပါး ေရာဂါကို ရရွိသြားနုိင္ျပီး ငွက္ဖ်ားနဲ ့အဆုပ္တီဘီလို ေရာဂါေတြ ကို ကုသရာမွာ ၾကီးမားတဲ့ အခက္အခဲေတြကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ 

အခုဆိုရင္ အာဖရိက-ဆာဟာရ တိုက္ငယ္မွာ ေရာက္ ေနတဲ့ ငွက္ဖ်ား တိုက္ဖ်က္ေရး ေဆး၀ါးေတြ အားလံုးရဲ႕ သံုးပံုတစ္ပံုထက္ မနည္းက အတု ျဖစ္ေနတာပါ။ ဒီေဆးအတု ေတြက ေဆးအေရာင္း ဆိုင္ေတြ၊ ေဆးခန္းေတြ၊ လမ္းေဘးေဆးဆိုင္ ေတြကို ပ်ံ  ့နွံ ့ေရာက္ရွိ ေနပါတယ္။ အြန္လိုင္း ကေန ေရာင္းခ်ေနတဲ့ တရား၀င္ မွတ္ပံုတင္ လက္မွတ္မရွိတဲ့ ေဆးဆိုင္ေတြ ကေနလည္း ေရာင္းခ်ေနပါတယ္။ သူတို ့ အားလံုးကေတာ့ ဒီေဆးေတြ အတု ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ သိခ်င္မွသိၾကမွာပါ။ ဒီေတာ့ အာဖရိကတိုက ္ရဲ  ့ေဆး၀ါးအတု ျပႆနာကို ဘယ္လိုကိုင္တြယ္ ၾကမလဲ ဆိုတာကို သက္ဆိုင္ရာနဲ ့တာ၀န္ ရွိသူေတြက ေခါင္းခ်င္းရိုက္ ရပါျပီ။ နည္းပညာနဲ ့ေျဖရွင္းမယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆ ထြက္ေပၚလာ ပါတယ္။ 

အျမတ္အစြန္း မယူတဲ့ Non-profit အသင္းအဖြဲ ့ Sproxil က ရိုးရွင္းတဲ့ ေျဖရွင္းခ်က္တစ္ခု ကို ထုတ္ေဖာ္ခဲ့တယ္။ ေဆးထုတ္ေတြမွာ ခဲျခစ္အကြက္ေတြ ထည့္ေပးလိုက္တယ္။ ေဆးကို ၀ယ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ခဲျခစ္ကြက္ ကိုျခစ္မယ္၊ ေပၚလာတဲ့လွ်ိဳ  ့၀ွက္ နံပါတ္ကို Sproxil စီ ပို ့မယ္။ Sproxil က အဲဒီနံပါတ္ကို စစ္လိုက္ရင္ ဒါဟာ တရား၀င္မွတ္ပံုတင္ ထားတဲ့ေဆး ဟုတ္၊ မဟုတ္ ခ်က္ျခင္းသိရွိျပီး ဖုန္းစာတိုနဲ ့ျပန္ေျဖေပးတယ္။ အဲလို မလုပ္ခ်င္ရင္လည္း ေဆးထုပ္ေပၚက ဘားကုဒ္ကို စကင္ဖတ္ျပီး စစ္နိုင္သလို Sproxil ကို တိုက္ရိုက္ဖုန္းဆက္ လို ့လည္းရတယ္။ အဲဒီမွာ ၂၄ နာရီ ၀န္ထမ္းေတြ ထားရွိေပးတယ္။ အဲဒီလိုဖုန္း မ်ားမ်ား ဆက္လာေအာင္လို ့လည္း Sproxil က သူ ့စီကို ဖုန္းဆက္တဲ့ စုစုေပါင္း ၾကာခ်ိန္ မ်ားရင္ မ်ားသလို ဆုခ်မယ့္ အစီအစဥ္ေတြ လုပ္ေပးလိုက္ ေသးတယ္။  ေဆးအတု ထုတ္တာခံေန ရတဲ့ ေဆးကုမၸဏီ ေပါင္း ၇၀ ေက်ာ္ကလည္း Sproxil ရဲ  ့အဲဒီအစီအစဥ္ ကို ေထာက္ခံ ၾကတယ္။ တက္ၾကြစြာ ပါ၀င္ၾကတယ္။ Glaxo Smit Kline နဲ ့ Novartis လို ကမၻာေက်ာ္ ေဆးကုမၸဏီၾကီး ေတြလည္း ပါတယ္။ 

၂၀၀၉ ခုနွစ္ကစျပီး ၂၀၁၆ ခုနွစ္၊ အခုေနာက္ဆံုး အခ်ိန္အထိမွာ ေဆး၀ါးအတု ဟုတ္၊မဟုတ္ လွမ္းျပီး စစ္ေဆးၾကတာ အၾကိမ္ေပါင္း ၂၈ သန္းထက္မနည္း ရွိျပီဆိုေတာ့ ဒီအစီအစဥ္ ေအာင္ျမင္တယ္ လို ့ ဆုိရမွာေပါ့။ ရိုးရွင္းျပီး အကုန္အက် သက္သာတဲ့ နည္းစနစ္နဲ ့ ေဆး၀ါးအတု ေတြရဲ  ့ရန္ကို ကာကြယ္နုိင္ေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ အာဖရိက တစ္ခြင္မွာ ကင္ညာ၊ ဂါနာ၊ နိုင္ဂ်ီးရီးယား၊ ေတာင္အာဖရိက၊ တန္ေဇးနီးယားတို ့မွာ Sproxil ရဲ  ့ ေဆး အတု ဟုတ္၊မဟုတ္ စစ္ေဆးတဲ့ ခဲျခစ္စနစ္ကို က်ယ္ျပန္ ့စြာအသံုးျပဳလ်က္ရွိျပီး အခုေနာက္ဆံုး မာလီနုိင္ငံ လည္း ပါ၀င္လာျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးအတုကို စစ္ေဆးတဲ့စနစ္ ေအာင္ျမင္စျပဳလာျပီဆိုတာနဲ ့တျပိဳင္နက္ သက္ဆိုင္ရာက အဲဒီေဆးအတုထုတ္လုပ္ သူေတြကိုလည္း ေဖာ္ထုတ္ဖမ္းဆီး ရရွိနုိင္ေရး ေဆာင္ရြက္ခဲ့ ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၀ယ္ယူသူ တစ္ဦးရဲ  ့လက္ထဲကို အဲဒီေဆးအတု ဘယ္လို အဆင့္ဆင့္ ေရာက္ရွိလာသလဲ ဆိုတာဟာ အေတာ့္ကို ျပန္လိုက္ရမယ့္ ကိစၥ ျဖစ္ေနပါတယ္။ 

အာဖရိကတိုက္ ထဲမွာပဲ ထုတ္လုပ္တဲ့ ေဆးအတုေတြ မဟုတ္ဘဲ နယ္စပ္စည္းကို ျဖတ္ေက်ာ္ ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ေဆး၀ါး အတုေတြလည္း ျဖစ္ေနနိုင္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ ေဆး၀ါးအတု ထုတ္လုပ္တဲ့ ပင္ရင္းေနရာကို မေဖာ္ထုတ္ နိုင္ေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္လည္း သယ္ယူပို ့ေဆာင္ ေနဆဲ အခ်ိန္ေတြမွာေတာ့ အၾကိမ္ေပါင္း မ်ားစြာ ၾကားျဖတ္ဖမ္းဆီး နိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဆက္လက္ ေလ့လာခ်က္ အရ ေဆး၀ါးအတု စီးဆင္းမႈက အာရွနဲ ့အာဖရိက ၁၂ နိုင္ငံမွာ ယွက္ျဖာေနတာပါ။ အာဖရိက နဲ ့ သက္ဆိုင္ရာက ဖမ္းဆီးေဖာ္ထုတ္ ခဲ့တဲ့ ေဆး၀ါးအတု ေတြဟာ လူေပါင္း ၇၅ သန္း အသံုးျပဳလို ့ရတဲ့ ေဆး၀ါး ပမာဏေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီေလာက္နိုင္ငံ အမ်ားၾကီးကို ယွက္ျဖာေနတဲ့ ေဆး၀ါးအတု ျပႆနာကိုေျဖရွင္း ဖို ့ နိုင္ငံတကာက RFID လို ့ေခၚတဲ့ ေရဒီယိုလွိဳင္း ၾကိမ္ႏႈန္းသံုး စိစစ္ေရး နည္းပညာကို  အသံုးျပဳ လာၾကပါတယ္။ 

ေဆးအစစ္ေတြ ေပၚမွာ RFID ဖတ္လို ့ရတဲ့ စနစ္ေတြ ထည့္ၾကတယ္။ စက္နဲ ့ၾကည့္မွ ျမင္ရတဲ့ လံုျခံဳေရးအမွတ္ တံဆိပ္ေတြ ထည့္ၾကတယ္။ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ကစျပီး အာဖရိက ၃၂ နိုင္ငံက ကၽြမ္းက်င္သူ ၁၉၀ ဦးကို ေဆးအတုနဲ ့ အစစ္ ခြဲျခားနည္း သင္တန္းေတြ ေပးခဲ့ၾကတယ္။ ေသခ်ာတာကေတာ့ ေဆးအတု ေတြကို အာရွမွာလုပ္ျပီး အာဖရိက ကို တင္သြင္းလာတယ္ ဆိုတာပဲ။ ေဆးအတု တင္သြင္းတဲ့ ႏႈန္းနဲ ့ အတု၊အစစ္ ခြဲျခားနိုင္တဲ့ ႏႈန္းက ဘယ္လိုမွ မမွ်တဲ့အတြက္ အခုအခ်ိန္အထိ ေဆးအတု ေသာက္သံုးမိလို ့မေသသင့္ဘဲ ေသဆံုးရသူေတြ သန္းနဲ ့ခ်ီ ရွိေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ 

ေဆးကုမၸဏီ ေတြကလည္း နုိင္ငံေပါင္းစံုက ဆိုေတာ့ သူတို ့အားလံုးကို ေဆးအတု၊အစစ္ ခြဲျခားနိုင္ေရး လံုျခံဳေရး အစီအမံေတြ ထည့္သြင္းေစဖို ့ ဆိုတာ အေတာ္စည္းရံုး ယူခဲ့ရပါတယ္။ ေဆးအတုေၾကာင့္ ေန ့စဥ္ အျပစ္မဲ့သူေတြ ေသဆံုး ေနရပါတယ္။ ဒီေဆးအတု ေတြ အာရွကေန အာဖရိကကို  စီးဆင္းရာမွာ နယ္စပ္ဂိတ္ ေတြကို ေသခ်ာေပါက္ ျဖတ္သန္းရ ပါတယ္။ ဒါကို မဖမ္းမိဘူး ဆိုရင္ေတာ့ သက္ဆုိင္ရာ ၀န္ထမ္းမ်ား အက်င့္ပ်က္ ျခစားလို ့ပဲျဖစ္မွာပါ။ အေျခအေန အေတာ္ေလး ဆိုးရြားေနျပီ ျဖစ္တဲ့ ေဆး၀ါးအတု ျပႆနာ အေၾကာင္း သတိထားမိေစဖို ့ရည္ရြယ္ျပီး ေလ့လာေရးသား လိုက္ရပါတယ္။

ျမ၀တီေန႔စဥ္