ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၏ လူဦးေရသန္း ၆ဝ ကို ထပ္မံၿခိ္မ္းေျခာက္ ေနသည့္ အယ္လ္နီညိဳ

( ရွိန္းထက္ )

၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္သည္ ကမၻာေျမ၏ စံခ်ိန္တင္ အပူဆံုးႏွစ္တစ္ႏွစ္ အျဖစ္ မွတ္တမ္းဝင္ သြားခဲ့ၿပီး ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္ကိုပါ အေမြဆက္ခံသူ ျဖစ္ေစခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္သည္လည္း အပူဆံုး ႏွစ္တစ္ႏွစ္ ျဖစ္လာႏိုင္ၿပီး မၿပီးဆံုး ေသးသည့္ အယ္လ္နီညိဳ ဒဏ္ကို ဆက္ခံရဦးမည္ဟု ကုလသမဂၢ ရာသီဥတု သိပံၸညာရွင္ မ်ားက ႀကိဳတင္ခန္႔မွန္းခ်က္ ထုတ္ျပန္ ထားသည္။

အယ္လ္နီညိဳကို အျပင္းထန္ဆံုး ခံစားခဲ့ရေသာ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ အာဖရိကႏိုင္ငံမ်ား ျဖစ္သည္။ ထိုအထဲမွ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ အနည္းဆံုး အေရွ႕အာဖရိက ႏိုင္ငံမ်ားသည္ အယ္လ္နီညိဳ ေၾကာင့္ အငတ္ေဘးဆိုက္ ခဲ့ရသည္။ အာဖရိက၏ အဖြံ႕ၿဖိဳးဆံုး ေတာင္အာဖရိက ပင္ ကုလသမဂၢ၏ အကူအညီ ရယူခဲ့ရသည္။ ဆယ္စုႏွစ္တစ္စု ႏွစ္စုအတြင္း ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ အလ်င္အျမန္ဆံုးႏွင့္ စီးပြားေရး အင္အား ေကာင္းလာခဲ့ေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ အီသီယိုးပီးယား သည္ အယ္လ္နီညိဳ ေၾကာင့္ စီးပြားေရးမ်ား ပရမ္းပတာ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။

အီသီယိုးပီးယား ၏ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈသည္ စိုက္ပ်ဳိး ေမြးျမဴေရး ေပၚတြင္ အဓိက အေျခခံထား ေသာေၾကာင့္ အမ်ားဆံုး အထိနာခဲ့ရျခင္း ျဖစ္သည္။ အယ္လ္နီညိဳ ေၾကာင့္ မိုးေခါင္ ေရရွားမႈမ်ား၊ မိုးသည္းထန္စြာ ရြာသြန္းမႈမ်ား၊ အပူလႈိင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚကာ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္ တြင္ အီသီယိုးပီးယား အပါအဝင္ အာဖရိကရွိ လူေပါင္းသန္း ၅ဝ ေလာက္ ဒုကၡေရာက္ခဲ့ ရသည္။ ထိုအထဲမွ ၁ဝ ဒသမ ၂ သန္းသည္ အီသီယိုးပီးယား ေဒသခံမ်ား ျဖစ္သည္။

ယခု ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္သည္လည္း မၿပီးဆံုးေသးသည့္ အယ္လ္နီညိဳ ျဖစ္စဥ္မ်ားေၾကာင့္ ကမၻာတစ္ဝန္းရွိ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမ်ား အထူးသျဖင့္ အာဖရိကႏွင့္ အာရွ-ပစိဖိတ္ ေဒသရွိ ႏိုင္ငံမ်ားမွ စုစုေပါင္း ျပည္သူသန္း ၆ဝ ခန္႔ အယ္လ္နီညိဳ ၏ ၿခိမ္းေျခာက္မႈကို ခံေနရသည္ဟု ကုလသမဂၢမွ ထုတ္ျပန္ ထားသည္။ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္သည္ သမိုင္း တစ္ေလွ်ာက္တြင္ ၁၉၉ဝ ျပည့္ႏွစ္ ၿပီးေနာက္ ဒုတိယ အႀကိမ္ေျမာက္ အယ္လ္နီညိဳဒ ဏ္ကို အျပင္းထန္ဆံုး ခံစားရသည္။ ပထမအႀကိမ္ သည္ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ႏွင့္ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္။

သမိုင္း အစဥ္အလာအရ ႏွစ္ႏွစ္သက္တမ္း အခ်ိန္ယူ တတ္ေသာ အယ္လ္နီညိဳ ေၾကာင့္ ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္အေရာက္မွ အယ္လ္နီညိဳ လံုးဝ ကင္းစင္သြား ႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ကမၻာႀကီး ပိုမိုပူေႏြးလာမႈ၊ သစ္ေတာမ်ား ျပဳန္းတီးလာမႈ၊ ကာဗြန္ဒိုင္ ေအာက္ဆိုက္မ်ား ပိုမိုထုတ္လႊတ္မႈ တို႔ေၾကာင့္ သဘာဝ ရာသီဥတု မ်ားသည္ ပံုမွန္ျဖစ္စဥ္ မ်ားထက္ အဆိုးဆံုး အရာမ်ားကို အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ ပိုမို ယူေဆာင္လာ တတ္သည္။ အခ်ိန္အခါ မဟုတ္ မိုးရြာသည္။ ေရႀကီးသည္။ သီးႏွံမ်ား ပ်က္စီးသည္။ ထိုအခ်ိန္အခါ မဟုတ္ ရြာေသာမိုးသည္ သီးႏွံမ်ား ထြန္ယက္စိုက္ပ်ဳိးခ်ိန္ ေရာက္လွ်င္ ေပၚမလာေတာ့ဘဲ သီးႏွံျဖစ္ထြန္းသင့္ သေလာက္ မျဖစ္ထြန္းဘဲ ပ်က္စီး ရေတာ့သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ စိုက္ပ်ဳိး ေမြးျမဴေရးကို အေျခခံေသာ ႏိုင္ငံမ်ဳိးသည္ အယ္လ္နီညိဳ ေၾကာင့္ အငတ္ငတ္ အျပတ္ျပတ္ ျဖစ္ရသည္။ ထိုမွ်ႏွင့္ မၿပီးေသး ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာမ်ား က ထပ္လာေသး သည္။ ျပင္းထန္သည့္ ကာလဝမ္း ေရာဂါႏွင့္ ကူးစက္ ေရာဂါမ်ား၊ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ တို႔ကပါ ကပ္ပါလာသည္။ ထိုေရာဂါတုိ႔ကို အခ်ိန္မီ မထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ လွ်င္ လူေထာင္ေသာင္း မက ေသဆံုးႏိုင္သည္။ အတိတ္ကာလ တုန္းက ကူးစက္ေရာဂါမ်ား ေၾကာင့္ ၿမိဳ႕လံုးကြၽတ္၊ ရြာလံုးကြၽတ္ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ ေသဆံုးမႈမ်ားမွာ သမိုင္းတြင္ခဲ့ ဖူးသည္။

အီဘိုလာကဲ့သို႔ ကူးစက္ေရာဂါ မ်ဳိးသာ အေရွ႕အာဖရိက တြင္ ထပ္ျဖစ္လွ်င္ ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္လည္း အာဖရိက အတြက္ အိပ္မက္ဆိုး ဆက္မက္မည့္ ႏွစ္တစ္ႏွစ္ ျဖစ္သြားဦးမည္ ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚ လာႏိုင္သည့္ အယ္လ္နီညိဳ စိန္ေခၚမႈမ်ားကို အေကာင္းဆံုး ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္း ႏိုင္ရန္ အစိုးရတိုင္းသည္ လိုအပ္သည့္ က႑မ်ားတြင္ ႀကိဳတင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ား ျပဳလုပ္ထား ရမည္ ျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ ျဖစ္လာလွ်င္ လတ္တေလာ ေျဖရွင္းရမည့္ က်န္းမာေရး က႑တြင္ ျဖစ္သည္။

အပူလႈိင္း မ်ားေၾကာင့္ ပါကစၥတန္တြင္ လူေပါင္း ၁၂ဝဝ ေက်ာ္ ေသဆံုးၿပီး အိႏၵိယတြင္ လူေပါင္း ၂၅ဝဝ ေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့ရသည္။ ေရႀကီးမႈေၾကာင့္ လူေပါင္း ၄ဝဝ ေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့ရသည္။ ေနအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးခဲ့ရသူ အေရအတြက္ ကလည္း သန္းႏွင့္ခ်ီ ရွိခဲ့သည္။ ထိုအရာမ်ားသည္ အယ္လ္နီညိဳ က သယ္ ေဆာင္လာေသာ ဆိုးရြားလြန္းသည့္ အရာမ်ား ျဖစ္သည္။

ကင္ညာႏုိင္ငံ တြင္ ကေလး ၂ ဒသမ ၅ သန္းသည္ အယ္လ္နီညိဳ ေၾကာင့္ မိုးေခါင္မႈဒဏ္၊ ေရႀကီးမႈဒဏ္၊ ေျမၿပိဳမႈဒဏ္၊ အစာေရစာ ျပတ္လပ္မႈႏွင့္ ေဆးဝါး ျပတ္လပ္မႈ ဒဏ္တို႔ကို ခံစားခဲ့ရသည္ဟု ယူနီဆက္ဖ္ ကဆိုသည္။ ထို႔အတူ အီသီယိုးပီးယား တြင္ ကေလးငယ္ေပါင္း ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ ႏွင့္ ဇင္ဘာေဘြ တြင္ လူဦးေရ ၁ ဒသမ ၅ သန္း အယ္လ္နီညိဳ ေၾကာင့္ ဒုကၡေရာက္ခဲ့ ရသည္။

ဇန္နဝါရီ ၂၂ ရက္ တြင္ ကမၻာ့ က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ႀကီး WHO ၏ ထုတ္ျပန္ ေၾကညာခ်က္၌ ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္တြင္ အဆိုးရြားဆံုး အယ္လ္နီညိဳ ဒဏ္ကို ခံစားရမည့္ ႏိုင္ငံခုနစ္ႏိုင္ငံ စာရင္း ေပၚထြက္ လာခဲ့သည္။ အီသီယိုးပီးယား၊ လစ္ဆိုသို၊ ကင္ညာ၊ ပါပူဝါနယူးဂီနီ၊ ဆိုမာလီယာ၊ တန္ဇန္းနီးယား ႏွင့္ ယူဂန္ဒါ တို႔ျဖစ္သည္။ အီသီယိုးပီးယား ကေတာ့ ထိပ္ဆံုးစာရင္းမွ ပါဝင္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။

ထို႕ေၾကာင့္ ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္၏ စိန္ေခၚမႈ မ်ားသည္ ႏွစ္စမွာပင္ ႀကိဳတင္အေျဖမ်ား ထြက္ေပၚလာ ေနသည္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမ်ား၏ ႀက့ံႀကံ့ခံ ရင္ဆိုင္ရဦးမည့္ သဘာဝေဘး အႏၲရာယ္ စိန္ေခၚပြဲႀကီးလည္း ျဖစ္သည္။ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္ အယ္လ္နီညိဳ သည္ အာဖရိကတြင္ အေသအေပ်ာက္ အနည္းငယ္သာ ရွိခဲ့ၿပီး အီသီယိုးပီးယား တြင္ လူအေသ အေပ်ာက္ မရွိခဲ့ဟု အဂၤလန္ႏိုင္ငံ ဆိုင္ရာ အီသီယိုးပီးယား သံအမတ္က ဆိုသည္။ လိုအပ္သည့္ အစာေရစာ ျပတ္လပ္မႈႏွင့္ ေဆးဝါး ျပတ္လပ္မႈကို အသက္ဆက္ ႏိုင္႐ုံ အခ်ိန္မီ အေရာက္ပို႔ႏိုင္ ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္သည္ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္ထက္ အေျခအေန ပိုမဆိုးခဲ့လွ်င္ေတာင္ ေလ်ာ့နည္းသြားမည့္ အေနအထား မရွိေသာေၾကာင့္ အာဖရိကအတြက္ ကံဆိုးမိုးေမွာင္ က်သည့္ ႏွစ္တစ္ႏွစ္ ျဖစ္လာဦး မည္ ျဖစ္သည္။ ေတာင္အာဖရိက တြင္ေတာ့ နမီးဘီးယား ႏိုင္ငံသည္ အဆိုးရြားဆံုး ျဖစ္သည္။ အိမ္ေမြး တိရစာၧ န္ႏွင့္ ေတာ႐ိုင္းသားေကာင္ မ်ားပင္ အစာေရစာ ငတ္ျပတ္မႈေၾကာင့္ ေသဆံုးခဲ့ ရသည္။

ယခင္ ကတည္းကမွ အပူပိုင္းဇုန္ အာဖရိကသည္ အယ္လ္နီညိဳ ျပင္းထန္စြာ ဝင္ေရာက္ လာေသာအခါ မည္သည့္ ေနရာကုိၾကည့္ၾကည့္ ဖုန္တေထာင္းေထာင္း ႏွင့္ သစ္ပင္မ်ားလည္း အ႐ိုးၿပိဳင္းၿပိဳင္း ထကာ ေျမေအာက္ေရ မရွိေတာ့ေသာ ေျမပပ္ၾကားအက္မ်ား ကလည္း ယခင္ စားက်က္ေျမ မ်ားကို အစားထိုး ေနရာယူထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္သစ္သည္ အာဖရိကအတြက္ အသြင္တူသည့္ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္ေဟာင္း တစ္ႏွစ္သာလွ်င္ ျဖစ္ေနပါ ေတာ့ေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရ ပါသည္။

ျမ၀တီေန႔စဥ္ ၊ စာ(၂၀)