ကမၻာ့မ်ိဳးေစ့ဘဏ္ သို႔မဟုတ္ ကမၻာ့ဒုတိယ ႏွလံုးခုန္သံ

ကမၻာ့မ်ိဳးေစ့ဘဏ္ သို႔မဟုတ္ ကမၻာ့ဒုတိယ ႏွလံုးခုန္သံ

ကမၻာ့ ေျမာက္၀င္ရိုးစြန္း နွင့္ မိုင္ေပါင္း ၈၁၀ သာ ကြာေ၀းေတာ့သည့္ ေ၀းလံသီေခါင္ လွေသာ Artic Svalbard ကၽြန္းစုရွိ ေနာ္ေ၀ အစိုးရပိုင္ Spitsbergen ကၽြန္းေပၚတြင္ လွ်ိဳ ့၀ွက္ လံုျခံဳစြာ ထိန္းသိမ္း ထားရွိေသာ ကမၻာ့ မ်ိဳးေစ့ဘဏ္ Svalbard Global Seed Vault တည္ရွိသည္။

ကမၻာ့နိုင္ငံ အသီးသီးတြင္ သဘာ၀အရ ေပါက္ေရာက္ေသာ၊ လူတို ့စိုက္ပ်ိဳးေသာ ေကာက္ပဲသီးနွံ နွင့္အပင္တို ့၏ မ်ိဳးေစ့ကို သက္ဆိုင္ရာ နုိင္ငံက မ်ိဳးေစ့ဘဏ္ ဖြင့္လွစ္ ထားရွိရ၏။ နိုင္ငံေပါင္း ၂၅၀ ေက်ာ္တို ့၏ မ်ိဳးေစ့ဘဏ္ တို႔မွ မ်ိဳးေစ့အမ်ိဳး နမူနာ အားလံုးကို ဤ ကမၻာ့မ်ိဳးေစ့ဘဏ္ တြင္ စုေဆာင္း သိုေလွာင္ ထိန္းသိမ္း ထားရွိရန္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ စိုက္ပ်ိဳးေရး သုေတသန အတိုင္ပင္ခံ အဖြဲ ့၏ အကူအညီျဖင့္ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး သမား ကယ္ရီေဖာင္လာ က စတင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ 

ကမၻာ့နိုင္ငံ အသီးသီးတြင္ စိုက္ပ်ိဳးထားေသာ ေကာက္ပဲသီးနွံ မ်ားသည္ သဘာ၀ ေဘးအႏၱရာယ္ ေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ လူလုပ္ ေဘးအႏၱရာယ္ ေၾကာင့္ျဖစ္ေစ ပ်က္စီးသြားပါက ယင္းနိုင္ငံ၏ မ်ိဳးေစ့ဘဏ္ မ်ားမွ မ်ိဳးေစ့မ်ားကို ထုတ္ယူ စိုက္ပ်ိဳးကာ ယင္းနိုင္ငံ၏ အစာေရစာ ျပႆနာကို ေျဖရွင္းနိုင္မည္ ျဖစ္၏။ ေဘးအႏၱရာယ္ က်ေရာက္ခ်ိန္တြင္ မ်ိဳးေစ့ဘဏ္ လည္း ပ်က္စီးသြားလွ်င္ အျခားနိုင္ငံ မ်ား၏ မ်ိဳးေစ့ဘဏ္မွ ေခ်းယူသံုးစြဲကာ အသက္ဆက္ရန္ ျဖစ္သည္။ သို ့ေသာ္ ကမၻာတစ္၀န္းလံုး ပ်က္စီးနိုင္ ေလာက္သည့္ ေဘးအႏၱရာယ္ ဆိုးၾကီးမ်ား က်ေရာက္ကာ ကမၻာတစ္၀န္းရွိ မ်ိဳးေစ့ဘဏ္မ်ား ပ်က္စီးဆံုးရွံဳး သြားခဲ့ေသာ္ ကမၻာၾကီး၏ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ အသက္ကယ္ေဆး အေနျဖင့္ ဤ ကမၻာ့ မ်ိဳးေစ့ဘဏ္မွ မ်ိဳးေစ့မ်ားကို ထုတ္ယူျဖန္ ့ေ၀ စိုက္ပ်ိဳး စားေသာက္ ရွင္သန္ရန္ ရည္ရြယ္စီစဥ္ ထားျခင္းျဖစ္သည္။ 

ဤ ကမၻာ့ မ်ိဳးေစ့ဘဏ္ ၾကီးကို ေနေ၀အစိုးရ၊ ကမၻာ့ ေကာက္ပဲသီးႏွံ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ေရး အဖြဲ ့ GCDT ႏွင့္ NordGen ဗီဇဓာတုပစၥည္း အရင္းအျမစ္ဌာန တို ့ ၃ ဖြဲ ့က ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္၊ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤမ်ိဳးေစ့ ဘဏ္ၾကီးအတြက္ ေနာ္ေ၀ အစိုးရက ေငြေၾကး အျပည့္အ၀ ေထာက္ပံ့ထားရာ ဘဏ္ ေဆာက္လုပ္မႈ ကုန္က်စရိတ္မွာ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၉ သန္း ျဖစ္၏။ မည္သည့္ နိုင္ငံမွ မ်ိဳးေစ့ကို မဆို ဤ ဘဏ္ၾကီးတြင္ အခမဲ့ လာေရာက္ အပ္ႏွံထား နိုင္သည္။

ယင္းကဲ့သို ့အပ္နွံရန္ အျခား ကုန္က်မႈ မ်ားကို GCDT ႏွင့္ ေနာ္ေ၀ အစိုးရက ထပ္မံက်ခံ၏။ ယင္း ကုန္က်မႈမ်ား အတြက္  Microsoft ဖခင္ၾကီး တည္ေထာင္ ထားေသာ Bill & Melinda Gates Foundation ကဲ့သို ့ အလွဴရွင္ မ်ားက ဆက္လက္ ေထာက္ပံ့ျပီး နိုင္ငံတကာ အစိုးရ အဖြဲ ့မ်ား ကလည္း တတ္အားသေရြ ့ပါ၀င္ လွဴဒါန္းၾကသည္။ 

NordGen သည္ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္ ကတည္းက Svalbard ရွိ ေက်ာက္မီးေသြး တြင္းအေဟာင္း တစ္ခု၌ မ်ိဳးေစ့မ်ားကို အေအးခံ သိုေလွာင္ျခင္းကို စတင္ လုပ္ကိုင္ခဲ့ရာ ေကာက္ပဲသီးနွံ အမ်ိဳးေပါင္း ၃၀၀ ေက်ာ္၏ ထြန္ယက္ စိုက္ပ်ိဳးနိုင္ေသာ အဆင့္ရွိ မ်ိဳးေစ့ အမ်ိဳးေပါင္း ၂၀၀၀ ေက်ာ္အတြက္ မ်ိဳးေစ့ေပါင္း ၁၀၀၀၀ ေက်ာ္ကို စုေဆာင္း နိုင္ခဲ့၏။ NordGen သည္ အာဖရိက ေတာင္ပုိင္းဖြံ ့ျဖိဳး တိုးတက္ေရး အသိုက္အ၀န္း ထံမွလည္း မ်ိဳးေစ့မ်ားကို ပြားယူ၏။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ NordGen က စုေဆာင္းထားေသာ မ်ိဳးေစ့မ်ားနွင့္ အာဖရိက ေတာင္ပိုင္းမွ စုေဆာင္း ထားေသာ မ်ိဳးေစ့မ်ား အားလံုးကို ကမၻာ့ မ်ိဳးေစ့ဘဏ္တြင္ ထည့္သြင္း ထားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ 

ကမၻာ့မ်ိဳးေစ့ ဘဏ္ၾကီးကို စတင္ တည္ေဆာက္ရန္ အုတ္ျမစ္ခ်ျခင္း အမႈကို ၂၀၀၆ ခုနွစ္၊ ဇြန္လ (၁၉) ရက္တြင္ ေနာ္ေ၀၊ ဆြီဒင္၊ ဖင္လန္၊ ဒိန္းမတ္ နွင့္ အိုင္စလန္ နိုင္ငံတို ့မွ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္မ်ား ကိုယ္တိုင္ အခမ္းအနားျဖင့္ ျပဳလုပ္ခဲ့ ၾကသည္။

ကမၻာ့မ်ိဳးေစ့ ဘဏ္ၾကီးသည္ Spitsbergen ကၽြန္းရွိ သဲေက်ာက္ေတာင္ ၾကီးတစ္ခုကို ထြင္းကာ ေဆာက္လုပ္ ထားျခင္းျဖစ္ျပီး အရွည္ ၃၉၀ ေပ ရွိျပီး လံုျခံဳေရး အဆင့္အတန္း ျမင့္မားစြာျဖင့္ စီမံထားရွိ၏။ မ်ိိဳးေစ့မ်ားကို အထူး ျပဳလုပ္ထားေသာ ထုပ္ပိုးပစၥည္း မ်ားျဖင့္ (၄) ထပ္ ထုပ္ပိုး၏။ စိုစြတ္ပ်က္စီးမႈ မရွိေစရန္ အထုပ္အတြင္း၌ ေရေငြ ့အားလံုး ထြက္ေအာင္ အပူ ေပးျပီးမွ အလံုပိတ္ ထားသည္။ ဘဏ္၏ လံုျခံဳေရးစနစ္ ျမင့္မားမႈေၾကာင့္ လူသား အေစာင့္အေရွာက္ မ်ား အျမဲထားရွိရန္ မလိုအပ္ ေသာ္လည္း NordGen က အစဥ္ ေစာင့္ၾကည့္လ်က္ ရွိသည္။

Spitsbergen သည္ ေျမေအာက္ ေက်ာက္သား ဆက္ေၾကာင္း ေပၚတြင္ မရွိသျဖင့္ ငလ်င္လွဳပ္မည့္ ဒဏ္ခံရနိုင္ေျခ အနည္းဆံုး ျဖစ္ျခင္း၊ အစဥ္သျဖင့္ ေရခဲေနေသာ ေဒသ ျဖစ္သည့္အတြက္ ေရခဲခန္း အေထြအထူး ျပဳလုပ္ရန္ မလိုအပ္ျခင္း၊ ပင္လယ္ ေရမ်က္ႏွာျပင္ အထက္ အျမင့္ ၄၃၀ ေပ ရွိသျဖင့္ ေရခဲေတာင္မ်ား အရည္ေပ်ာ္ လွ်င္လည္း ဘဏ္ထဲသို ့ေရ၀င္ေရာက္ နုိင္မည့္ အလားအလာ မရွိျခင္း၊ ယင္းေဒသ၌ ေက်ာက္မီးေသြး ေပါမ်ားျပီး ေရခဲေသတၱာ မ်ားအတြက္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား ထုတ္လုပ္ရန္ ေလာင္စာ လြယ္ကူျခင္း၊ ပတ္၀န္းက်င္ အပူခ်ိန္သည္ အႏုတ္ ၃ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ သာ ရွိသျဖင့္ ေရခဲ ေသတၱာမ်ား ရပ္ဆိုင္း သြားလွ်င္လည္း ရက္သတၱပါတ္ ႏွင့္ခ်ီ မ်ိဳးေစ့မ်ား မပ်က္မစီး တည္ရွိနိုင္ျခင္း အစရွိသည့္ အားသာခ်က္ မ်ားေၾကာင့္ Spitsbergen ကို ကမၻာ့မ်ိဳးေစ့ဘဏ္ ေဆာက္လုပ္ရန္ ေနရာအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ထားျခင္း ျဖစ္၏။ 

ဤ မ်ိဳးေစ့ဘဏ္ၾကီး ကို ၂၀၀၈ ခုနွစ္တြင္ တည္ေဆာက္ ျပီးစီးကာ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂၆) ရက္ေန ့တြင္ စတင္ဖြင့္လွစ္ ခဲ့သည္။ စတင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ေသာ အခ်ိန္တြင္ မ်ိဳးေစ့ဘဏ္ အတြင္း၌ မ်ိဳးေစ့နမူနာ ၁ ဒသမ ၅ သန္း ရွိခဲ့၏။

နိုင္ငံတကာ က ပူးေပါင္းပါ၀င္ သိုေလွာင္ေလ၊ သိုေလွာင္နိုင္သည့္ မ်ိဳးေစ့ အမ်ိုးအစားနွင့္ ပမာဏမ်ားေလ ျဖစ္မည္။ ဤဘဏ္တြင္ မ်ိဳးေစ့ေပါင္း ၄ ဒသမ ၅ သန္းအတြက္ ေနရာရွိ၏။ မ်ိဳးေစ့ တစ္မ်ိဳးအတြက္ နမူနာ မ်ိဳးေစ့ ၅၀၀ ေပးရသည္။

ဤမွ် ဂရုတစိုက္ စီစဥ္ထားရွိေသာ ကမၻာ့မ်ိဳးေစ့ ဘဏ္မွ မ်ိဳးေစ့မ်ားကို ပထမဆံုး အၾကိမ္ ထုတ္ယူသံုးစြဲ ခဲ့ရသည္မွာ မၾကာလွေသး၊ ၂၀၁၅ ခုနွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ (၁၉) ရက္ေန ့၌ ဆီးရီးယား နိုင္ငံအား ငတ္မြတ္ ေခါင္းပါးမႈ ေဘးမွ ကယ္တင္နိုင္ရန္ ကမၻာ့မ်ိဳးေစ့ ဘဏ္မွ မ်ိဳးေစ့မ်ားကို ပထမဆံုး အၾကိမ္ ထုတ္ယူသံုးစြဲ ခဲ့ရသည္။

မိမိကိုယ္က်ိဳး စီးပြားအတြက္ အျခားသူ၏ အက်ိဳးစီးပြားကို ထိခိုက္ေစသည့္ အျပင္ ကမၻာ့လူသား မ်ိဳးႏြယ္စု တစ္ရပ္လံုး ကိုလည္း ထိခိုက္ ေစနိုင္သည့္ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ပ်က္စီးမႈအား ျဖစ္ေစသည့္ ၀ိသမ ေလာဘသား မ်ား၏ရန္ကို အံတုရန္၊ ျပင္းထန္သည္ထက္ ျပင္းထန္လာသည့္ မုန္တိုင္း ၊ ငလ်င္ ၊ မိုးေခါင္ေရရွား သည့္ဒဏ္မ်ားကို အံတုရန္၊ အဆံုးမသတ္ နိုင္ေသာ စစ္ေဘးဒဏ္ မ်ားေၾကာင့္ ပ်က္စီးဆံုးရွံဳးကာ ထြန္ယက္ စိုက္ပ်ိဳးရန္ မျဖစ္နိုင္ ေတာ့သည့္ ျပႆနာမ်ားကို အံတုရန္ အရွည္ကို ေမွ်ာ္ေတြးကာ စီမံထားရွိေသာ ကမၻာ့မ်ိဳးေစ့ဘဏ္ ၾကီးအေၾကာင္း ေလ့လာေရးသား တင္ျပလိုက္ရ ပါသည္။

#Yadanarpondaily